_edited.png){kind=small}
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığı (KBH)
- kediler.info
- 28 Haz
- 19 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 5 Tem
İçindekiler
Kedilerde Sessiz İlerleyen Bir Tehlike: KBH Kronik Böbrek Hastalığı
Kediler, genellikle hastalıklarını sessizce taşırlar. Onlar acı çektiklerini belli etmez, halsizliklerini oyunla gizler, susuzluklarını mama kabının kenarında unuttururlar. Ancak bazı hastalıklar vardır ki, belirti vermeye başladığında çoktan ilerlemiş olur. İşte Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) bunların başında gelir.
KBH, özellikle orta yaş ve üzeri kedilerde yaygın görülen, sinsi ve ilerleyici bir hastalıktır. Kedlerde önemli sağlık sorunları arasında yer alan KBH, erken dönemde fark edilmezse, zamanla kedinin yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşürür ve geri döndürülemez böbrek hasarlarına neden olur. Ancak doğru bilgiyle hareket edildiğinde, hastalığın ilerleyişi yavaşlatılabilir ve kediniz uzun yıllar sağlıklı bir yaşam sürebilir. Bu yazıda, KBH'nın ne olduğu, nasıl fark edileceği, hangi testlerle tanı konduğu ve nasıl yönetileceği hakkında kapsamlı bilgiler sunacağız.
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığı Nedir?
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH), kedilerde böbrek fonksiyonlarının zamanla ve kalıcı şekilde azalmasıyla ortaya çıkan, ilerleyici ve geri dönüşü olmayan bir hastalıktır. Böbrekler; vücut sıvı dengesini sağlamak, atık maddeleri süzmek, kan basıncını düzenlemek, bazı hormonları salgılamak gibi yaşamsal işlevleri üstlenir. Bu organların yavaş yavaş çalışamaz hale gelmesi, tüm sistemleri etkileyen zincirleme sağlık sorunlarına yol açar.
Ne kadar yaygındır?
KBH, özellikle 7 yaş üzeri kedilerde en sık görülen ölüm nedenlerinden biridir.
Araştırmalara göre, 10 yaşını geçmiş kedilerin yaklaşık %30 ila %50'sinde KBH'nın bir evresi gelişmektedir.
15 yaş üstü kedilerde bu oran %80’e kadar çıkabilir. (Kaynak: International Renal Interest Society (IRIS))
Neden “sessiz katil” olarak adlandırılır?
Hastalığın başlangıç evrelerinde klinik belirtiler oldukça silik olabilir. Kediniz normal davranıyor gibi görünse de, böbrek dokusu sessizce kaybedilmeye başlanmıştır. Böbreklerin telafi kapasitesi çok yüksektir; bu nedenle yaklaşık %66’sı işlevini kaybetmeden hastalık fark edilemez. İşte bu yüzden KBH, veteriner hekimler arasında “sessiz katil” olarak bilinir.
Kedi sahiplerinin bilmesi gereken en önemli gerçek:
KBH geri döndürülemez; ancak erken teşhisle ilerlemesi yavaşlatılabilir, yaşam kalitesi artırılabilir ve kedinin ömrü uzatılabilir. Bu nedenle özellikle orta yaş ve üzeri kedilerde rutin tarama testleri (kan, idrar, SDMA) büyük önem taşır.
Akut ile kronik böbrek hastalığı arasındaki fark nedir?
Akut böbrek yetmezliği ani gelişir, nedeni genellikle zehirlenme, enfeksiyon ya da travmadır ve hızlı müdahale ile tedavi edilebilir.
Kronik böbrek hastalığı (KBH) ise uzun bir süreçte gelişir, genellikle belirti vermez ve kalıcı böbrek hasarıyla sonuçlanır. Tedavi edilemez ancak yönetilebilir bir hastalıktır.
Bu nedenle, erken tanı ve düzenli veteriner kontrolleri, KBH'nin ilerlemesini yavaşlatmak ve kedinizin yaşam süresini uzatmak açısından kritik öneme sahiptir.
Not: KBH, genellikle 7 yaş üzeri kedilerde görülse de, her yaştan kediyi etkileyebilir. Bu yüzden yalnızca yaşlı kedilere özgü bir sorun olarak algılanmamalıdır.
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığının Nedenleri
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH), çoğu zaman tek bir nedenden değil, birçok faktörün birleşiminden kaynaklanır. Bu nedenle “multifaktöriyel” bir hastalık olarak tanımlanır. Bazı kedilerde neden açıkça bilinirken, bazı vakalarda hiçbir doğrudan sebep saptanamaz. Bu tür durumlar idiopatik (sebebi bilinmeyen) olarak sınıflandırılır.
Yaşlanma
En yaygın risk faktörüdür.
Yaşlanan böbrek dokusu zamanla rejenerasyon (kendini yenileme) yeteneğini kaybeder.
10 yaş üzeri kedilerin %30–50’sinde, böbrek fonksiyonlarında azalma gözlenir.
Genetik Yatkınlık
Bazı kedi ırklarında KBH gelişme riski daha yüksektir. Özellikle:
Persian
Abyssinian
Russian Blue
Maine Coon
Bu ırklarda kalıtsal böbrek dejenerasyonları genç yaşta başlayabilir.
Polikistik Böbrek Hastalığı (PKD)
Özellikle İran kedileri ve Himalaya türevlerinde yaygın görülen genetik bir bozukluktur.
Böbrek dokusu içinde kistler oluşur ve bu kistler zamanla fonksiyonel dokuyu tahrip eder.
Genetik testlerle taşıyıcılığı belirlenebilir.
İdrar Yolu Enfeksiyonları ve Taş Oluşumu
Özellikle kronikleşen idrar yolu enfeksiyonları, pyelonefrit gibi böbrek iltihaplarına yol açabilir.
Üriner sistem tıkanıklıkları da böbrekleri zorlayarak fonksiyon kaybına neden olabilir.
Toksik Maddelere Maruz Kalma
Etilen glikol (antifriz), lilyum türü bitkiler, bazı insan ilaçları (ör. ibuprofen) böbrekler için ölümcül olabilir.
Küçük dozlar bile kalıcı böbrek hasarı yaratabilir.
Yüksek Kan Basıncı (Hipertansiyon)
Hem KBH’nin nedeni hem de sonucu olabilir.
Yüksek tansiyon, böbrek damarlarında kalıcı hasara ve glomerüler filtrasyon (böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını ölçen bir kan testi) bozulmasına yol açar.
Bağışıklık Sistemi ve Kronik İltihaplar
Daha Az Görülen Diğer Nedenler
Viral enfeksiyonlar (FIV ve FeLV)
Feline Immunodeficiency Virus (FIV) ve Feline Leukemia Virus (FeLV) gibi bağışıklık sistemini baskılayan virüsler, böbrek dokusunda immün aracılı hasar oluşturabilir. (Kediler Hangi Aşıları Ne Zaman Olmalı?)
Yüksek proteinli ya da dengesiz diyetler
Özellikle kontrolsüz protein içeriğine sahip, uzun süre kullanılan ev yapımı mamalar, metabolik yükü artırarak böbrekleri zorlayabilir.(Not: KBH tanısı konmuş kediler için özel formüle edilmiş düşük proteinli diyetler önerilir.)
Aşırı D vitamini takviyesi
D vitamini fazlalığı, kalsiyum birikimine yol açarak böbreklerde mineralizasyon ve yapısal hasar oluşturabilir.
Tekrarlayan anesteziler ve düşük kan basıncı
Özellikle uzun süren operasyonlar sırasında yaşanan hipotansiyon, böbreklerde iskemiye (kan akımı yetersizliği) ve uzun vadede kronik hasara yol açabilir.
Genç yaşta başlayan pediatrik KBH
Nadiren görülen bir formdur. Genetik ya da gelişimsel böbrek yetmezliği, 1 yaşından önce başlayabilir. Bu vakalarda hastalık çok daha hızlı ilerler.
Genel Değerlendirme:
Kedilerde KBH'ye neden olabilecek etkenler çok sayıda ve karmaşıktır. Ancak bu faktörlerin çoğu, erken teşhis ve doğru yaşam koşullarıyla kontrol altına alınabilir. Özellikle yaşlı kedilerde yılda bir kez yapılacak kan, idrar ve tansiyon kontrolleri, birçok sorunun erken saptanmasını sağlar.
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığının Belirtileri
Kronik böbrek hastalığı (KBH), kedilerde yavaş ilerleyen ve sinsi seyreden bir hastalıktır. Bu nedenle belirtiler genellikle kademeli olarak ortaya çıkar ve ilk aşamalarda fark edilmesi zordur. Erken teşhis için kedinizdeki küçük değişikliklere dikkat etmek önemlidir.
Erken evrede görülen belirtiler
Artan su tüketimi (Polidipsi): Kediniz normalden daha fazla su içiyorsa, bu böbreklerin işlev kaybına karşı kompansatuvar tepkisidir.
Sık idrara çıkma (Pollaküri): İdrar miktarı artabilir, ancak idrar sıklığındaki değişiklik gözle görülmeyebilir.
Hafif iştah azalması: Yemek yemede isteksizlik veya seçici davranışlar başlayabilir.
Kilo kaybı: Başlangıçta belirgin olmasa da zamanla fark edilir.
Halsizlik ve uyku süresinde artış: Enerji seviyesinde düşüş olabilir.
Bu belirtiler genellikle fark edilmesi zor ancak veteriner kontrollerinde saptanabilir. Bu nedenle özellikle 7 yaş ve üzerindeki kedilerde rutin kan ve idrar testleri büyük önem taşır.
İleri evrede görülen belirtiler
İştah kaybı ve kusma: Böbreklerin süzme fonksiyonu azaldıkça, metabolik atıklar kanda birikir ve kedide mide bulantısı ve kusma görülür.
Ağız kokusu (üremi kokusu): İdrar benzeri kötü koku ağızdan gelebilir.
Ağızda yaralar veya iltihap: KBH'lı kedilerde sık rastlanan bir durumdur.
Aşırı kilo kaybı ve kas erimesi: Kas dokusu hızla azalabilir.
Dehidrasyon: Böbrekler su tutmada zorlanır, kedide susuzluk artar.
Yüksek tansiyon (hipertansiyon): Göz problemleri, körlük ve nörolojik belirtilere yol açabilir.
Uyuşukluk, halsizlik, depresyon: Genel durum bozukluğu belirginleşir.
Bu belirtiler genellikle hastalığın evre 3 ve 4 olarak tanımlanan ileri aşamalarında ortaya çıkar. Bu dönemde tedavi zorlaşır, ancak uygun destekle yaşam kalitesi artırılabilir.
Gizli ve sık gözden kaçan belirtiler
Gece huzursuzluğu ve sesli miyavlama: Kediniz geceleri daha hareketli veya huzursuz olabilir, bu durum böbrek fonksiyonlarının bozulması ile ilişkilendirilebilir.
Tuvalet kabına sık gitme ama az idrar yapma: İdrar yolu enfeksiyonu ya da böbrek fonksiyon bozukluğunun işareti olabilir.
Tüylerde matlaşma ve cilt problemleri: Kedinizin tüy yapısı değişebilir, parlaklığı azalabilir.
İlgi ve oyun isteğinde azalma: Kediniz eskisi kadar sosyal olmayabilir veya oyunculuk isteğini kaybedebilir.
Nefes darlığı veya ağızdan köpüklü salya: İleri evrelerde metabolik bozuklukların sonucu olabilir.
Bu belirtiler genellikle kedi sahibinin dikkatli gözlemi ile fark edilir ve veteriner muayenesine erken götürme imkanı sağlar.
Özetle, kedinizde bu belirtilerden herhangi biri gözlemlendiğinde vakit kaybetmeden veteriner hekime başvurmak çok önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, kronik böbrek hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilir ve kedinizin yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir.
Kedilerde KBH’nin Etkileri
Kronik böbrek hastalığı, kedilerin genel sağlık durumunu çok yönlü biçimde etkileyen sistemik bir problemdir. Böbreklerin zamanla işlevini yitirmesi, yalnızca idrar üretimini değil, vücudun su, elektrolit, asit-baz dengesi, hormon üretimi ve toksin atımı gibi temel süreçlerini de bozar. Bu bozulmaların sonucu olarak kedinin yaşam kalitesi ciddi şekilde düşer.
KBH'nin başlıca etkileri şu şekilde sınıflandırılabilir:
Vücutta Su ve Elektrolit Dengesizliği
Hasta kedilerde böbrekler idrarı yoğunlaştıramaz hale gelir. Bu da aşırı idrara çıkma (poliüri) ve dolayısıyla aşırı su içmeye (polidipsi) yol açar. Ancak bu dengeleme çabası yetersiz kalır ve vücutta susuzluk (dehidrasyon) gelişebilir.
Ayrıca potasyum ve sodyum gibi elektrolitlerin dengesizliği de sık görülür. Özellikle hipokalemi (düşük potasyum seviyesi), kas güçsüzlüğü ve yorgunluk yaratabilir. Cornell Feline Health Center bu konuda detaylı açıklamalar sunar.
Kan Toksinlerinin Artması (Üremi)
Böbrekler, metabolizma sonucu oluşan üre, kreatinin, fosfor gibi toksinleri atmakla görevlidir. Bu görev aksadığında kandaki bu zararlı maddeler birikir ve üremi adı verilen tablo ortaya çıkar. Üremi; iştahsızlık, kusma, ishal, ağız kokusu ve nörolojik bozukluklara neden olabilir.
Ayrıca ağızda ülserler ve kötü kokulu tükürük üretimi de sık görülen sonuçlardandır.
Anemi (Kansızlık)
Böbrekler, kırmızı kan hücrelerinin üretimini uyaran eritropoetin hormonunu üretir. KBH ilerledikçe bu hormonun üretimi azalır ve kedide non-regeneratif anemi gelişir. Bu, halsizlik, solgunluk ve düşük egzersiz toleransı olarak kendini gösterir.
American Association of Feline Practitioners (AAFP), KBH’nin anemiyle olan bağlantısını ayrıntılı olarak ele almaktadır.
Kan Basıncında Yükselme (Hipertansiyon)
Böbrek hastalığı olan kedilerde sıklıkla sistemik hipertansiyon görülür. Bu durum göz, kalp, beyin ve böbreklerde ciddi hasarlara yol açabilir. Özellikle ani körlük gibi semptomlar, hipertansiyonun erken belirtileri arasında yer alabilir.
Royal Veterinary College tarafından yapılan bir çalışmaya göre, KBH'li kedilerin yaklaşık %20–65’inde hipertansiyon geliştiği bildirilmiştir (RVC, 2020).
Kemik Yapısında Bozulma (Renal Osteodistrofi)
Fosforun atılamaması ve kalsiyum-fosfor dengesinin bozulması, paratiroid hormonunun aşırı salgılanmasına yol açar. Bu da kemiklerde mineral kaybı ve kırılganlık gibi sorunlarla sonuçlanabilir.
Bu tablo, özellikle ilerlemiş evrelerde görülen, sessiz ama tehlikeli bir etkidir.
Kedilerde KBH’nin Teşhis Yöntemleri
Kronik böbrek hastalığı (KBH), sinsi ve yavaş ilerleyen bir hastalık olduğu için genellikle erken dönemlerde belirgin semptomlarla kendini belli etmez. Bu nedenle erken teşhis, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak açısından son derece önemlidir. Teşhis için birden fazla yöntem bir arada kullanılır.
Fiziksel Muayene ve Klinik Bulgular
Veteriner hekim öncelikle kedinin genel durumunu değerlendirir. Kilo kaybı, susuzluk, tüylerde matlaşma, halsizlik ve ağız kokusu gibi semptomlar gözlemlenebilir. Ancak bu bulgular genellikle hastalığın ileri evrelerinde ortaya çıkar.
Kan Testleri (Biyokimya Paneli)
KBH tanısında temel araçlardan biridir. Özellikle şu parametreler değerlendirilir:
Kreatinin ve üre (BUN): Böbrek fonksiyonlarının düşüklüğünü gösterir.
Fosfor: Genellikle hastalık ilerledikçe artar.
Potasyum ve kalsiyum düzeyleri: Elektrolit dengesi hakkında bilgi verir.
SDMA (Symmetric Dimethylarginine): Kreatininden daha erken dönemde yükselerek böbrek hasarını tespit etmeye yarayan yeni nesil bir biyomarkerdir. Bu testin değeri özellikle erken tanıda büyüktür (IDEXX, SDMA testi hakkında bilgi).
İdrar Tahlili (Ürinaliz)
İdrar tahlili, böbreklerin yoğunlaştırma yeteneği hakkında önemli bilgiler sunar. Özellikle şu değerlere bakılır:
İdrar yoğunluğu (USG): Düşük çıkması, böbreklerin konsantrasyon yeteneğinin azaldığını gösterir.
Proteinüri: İdrarda protein kaçağı olup olmadığına bakılır. KBH’li kedilerde sık görülür.
Sediment incelemesi: Enfeksiyon ya da kristal varlığı açısından değerlendirme yapılır.
Kan Basıncı Ölçümü
KBH’ye bağlı sekonder hipertansiyon, tanı ve tedavi planlamasında kritik öneme sahiptir. Rutin kontrol kapsamında özellikle yaşlı kedilerde tansiyon ölçümü ihmal edilmemelidir.
Ultrasonografi ve Radyografi
Görüntüleme teknikleriyle böbreklerin boyutu, yapısı ve olası tümöral ya da kistik oluşumlar değerlendirilir. Küçülmüş, düzensiz konturlu böbrekler, genellikle kronik hasarın işaretidir.
Royal Canin'in veteriner rehberine göre, ultrason bulguları hastalığın evresini daha net belirlemeye yardımcı olabilir (Royal Canin, Veterinary Focus).
Uluslararası Evreleme Sistemi (IRIS)
IRIS (International Renal Interest Society), KBH’yi evrelendirmek için dünya çapında kabul gören bir sistem sunar. IRIS sınıflandırması, kreatinin veya SDMA düzeylerine, idrar proteini/kreatinin oranına ve kan basıncına göre hastalığı 1’den 4’e kadar evrelendirir. Bu sınıflama, tedavi protokolünü belirlemede anahtardır. Daha fazla bilgiye resmi IRIS sitesinden ulaşabilirsiniz.
Kedilerde KBH’nin Tedavisi ve Yönetimi
Kronik böbrek hastalığı (KBH), tamamen iyileştirilebilen bir hastalık değildir; ancak erken teşhis, doğru tedavi ve düzenli takip ile hastalığın ilerleyişi yavaşlatılabilir ve kedinin yaşam kalitesi anlamlı ölçüde artırılabilir. Tedavi genellikle çok yönlü bir yaklaşım gerektirir.
Beslenme Yönetimi (Renal Diyetler)
Veteriner tarafından önerilen düşük proteinli, düşük fosforlu ve dengeli sodyum içeren özel diyetler, tedavinin temel taşlarından biridir. Bu tür mamalar, böbrek yükünü azaltır ve toksin üretimini sınırlayarak kedinin genel durumunu iyileştirir.
Önerilen markalar: Royal Canin Renal, Hill’s Prescription Diet k/d, Purina NF vb.
Bu diyetlerin etkisi, bilimsel olarak da desteklenmektedir. Örneğin, Journal of Veterinary Internal Medicine dergisindeki bir çalışmada, renal diyetle beslenen kedilerin hayatta kalma süresinin anlamlı şekilde uzadığı gösterilmiştir.
Su Tüketiminin Artırılması
Dehidrasyon KBH’li kedilerde ciddi bir sorundur. Bu nedenle:
Kedinin her zaman taze suya erişimi sağlanmalı,
Aromalı sular, kedi çeşmeleri veya ıslak mamalar tercih edilerek su alımı artırılmalıdır,
Gerekirse veteriner hekim, subkutan sıvı tedavisi (deri altına sıvı verilmesi) önerebilir.
Fosfor Bağlayıcılar
Diyete rağmen kandaki fosfor seviyesi yüksek kalırsa, fosfor bağlayıcı ilaçlar (örneğin alüminyum hidroksit, sevelamer) reçete edilebilir. Bu ilaçlar, bağırsaklarda fosforun emilimini engelleyerek kandaki düzeyini kontrol altında tutar.
Kan Basıncının Kontrolü
Eğer kedide hipertansiyon gelişmişse, veteriner hekimin yönlendirmesiyle amlodipin gibi ilaçlarla kan basıncı düşürülmelidir. Bu tedavi, hem gözleri, hem böbrekleri hem de nörolojik fonksiyonları korur.
Aneminin Tedavisi
Anemi gelişmiş kedilerde:
Demir takviyeleri,
Gerekirse eritropoetin analogu ilaçlar (örneğin darbepoetin),
Destekleyici B12 vitamini gibi enjeksiyonlar uygulanabilir.
Mide ve Sindirim Desteği
KBH’li kedilerde kusma, mide bulantısı ve iştahsızlık sık görülür. Bu nedenle:
Antiemetikler (örneğin maropitant),
Mide asidini azaltan ilaçlar (famotidin, omeprazol),
Gerekirse iştah artırıcılar (mirtazapin gibi) kullanılabilir.
Proteinüri Kontrolü
İdrarda yüksek protein kaçağı varsa, ACE inhibitörleri (örneğin enalapril, benazepril) ile bu durum kontrol altına alınabilir. Bu ilaçlar, aynı zamanda böbreklerdeki filtre yükünü azaltıcı etki gösterir.
Takip ve Düzenli Kontroller
Tedaviye başlandıktan sonra:
3–6 ayda bir kan testleri ve idrar analizleri,
Tansiyon ölçümü,
Gerekirse diyet yeniden değerlendirmesi yapılmalıdır.
KBH’nin dinamik bir hastalık olması nedeniyle tedavi tek seferlik değil, sürekli bir süreç olarak planlanmalıdır.
KBH’li Kedilerde Beslenme
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) olan kedilerde beslenme, tedavi sürecinin temel taşıdır. Bu hastalık böbrek fonksiyonlarının ilerleyici şekilde bozulmasına neden olduğu için, kedinin vücuduna alınan her besin maddesi büyük önem taşır. Uygun bir diyet ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir, semptomlar hafifletilebilir ve yaşam kalitesi ciddi şekilde artırılabilir.
Beslenme Hedefleri
KBH'li kediler için özel olarak planlanan diyetlerin temel hedefleri şunlardır:
Böbrek yükünü azaltmak: Özellikle protein ve fosfor gibi maddeler, metabolize edildiklerinde böbrekler üzerinde yük oluşturur.
Toksin birikimini sınırlamak: Kontrollü protein alımı ile üre ve kreatinin gibi atık maddelerin seviyesi düşürülür.
Kas kütlesini korumak: Kaliteli ve dengeli proteinlerle, kilo kaybının önüne geçilir.
Elektrolit ve mineral dengesini desteklemek: Özellikle potasyum, sodyum ve kalsiyum seviyeleri korunmalıdır.
İştahı desteklemek: Lezzetli, kolay sindirilebilir ve kedinin severek tüketeceği mamalar tercih edilmelidir.
Uygun Mama Seçimi
Veteriner hekimler, KBH tanısı alan kediler için genellikle şu özellikleri taşıyan özel diyet mamaları önerir:
Düşük fosfor içeriği: Böbrek dokusunun korunmasına yardımcı olur.
Yüksek biyolojik değere sahip, düşük miktarda protein: Toksik atık üretimini azaltırken kas kütlesi korunur.
Yüksek omega-3 yağ asitleri: Enflamasyonu azaltıcı etkisi vardır.
Yüksek nem oranı: Hidrasyonu destekler. Konserve veya ıslatılmış kuru mama önerilir.
Veteriner reçeteli diyet mamaları kullanmak, piyasadaki sıradan mamalara göre çok daha etkili sonuçlar verir. Bu mamalar, bilimsel araştırmalara dayalı olarak formüle edilir ve hastalığın evresine göre özelleştirilmiştir.
Popüler Renal Mamalar
Aşağıdaki ürünler, hem veterinerler hem de hasta sahipleri tarafından sıkça tercih edilmektedir.
Önemli Not: Mama seçimini veteriner hekiminize danışarak yapmalısınız
Marka / Ürün Adı | Türü | Özellikleri | |
 | Kuru + Yaş | Düşük fosfor, kontrollü protein, yüksek lezzetlilik. | |
 | Kuru + Yaş | Klinik olarak test edilmiş; kas kütlesini korumaya yardımcı formül. | |
 | Kuru + Yaş | Azaltılmış fosfor ve yüksek kaliteli protein içerir. |
Diğer mamalar:
Virbac Renal Special / Renal Support
Farmina Vet Life Renal
Trovet Renal & Oxalate (RID)
Pratik Besleme İpuçları
Mama geçişi yavaş yapılmalıdır. Ani geçiş, kedide mama reddine veya sindirim sorunlarına neden olabilir.
Mamanın lezzeti artırılabilir: Hafif ısıtmak, az miktarda yaş mama ile karıştırmak gibi yöntemler iştahsız dönemlerde işe yarayabilir.
Kedinin su tüketimi artırılmalıdır: Su pınarı, aromalı su veya ıslak mama tercihleri hidrasyonu destekler.
İştahsızlık devam ederse veteriner müdahalesi gerekir.
Kedilerde KBH’yi Önleme Yöntemleri
Kronik böbrek hastalığı (KBH), çoğu zaman tamamen önlenebilir bir hastalık değildir; özellikle genetik yatkınlık ve yaşlanma gibi faktörler kontrol dışıdır. Ancak alınacak bazı önlemler sayesinde hastalık daha geç başlayabilir veya daha yavaş ilerleyebilir. İşte kedinizin böbrek sağlığını korumak için uygulanabilecek başlıca önleyici stratejiler:
Rutin Veteriner Kontrolleri
Yılda en az bir kez (yaşlı kediler için 6 ayda bir) veteriner kontrolü, KBH’nin erken teşhisi için kritiktir. Özellikle:
gibi basit testlerle hastalık başlangıç aşamasında tespit edilebilir.
Not: SDMA testi, kreatinin yükselmeden önce böbrek fonksiyonlarındaki azalmayı fark edebilir. Erken tanıda bu testin önemi büyüktür.
Dengeli ve Kaliteli Beslenme
Aşırı proteinli, tuzlu ya da katkı maddesi yüksek mamalar, zamanla böbrekleri zorlayabilir. Bu nedenle:
Yaşa ve sağlık durumuna uygun veteriner onaylı kaliteli mamalar tercih edilmeli,
Ev yapımı mama verilecekse mutlaka diyetisyen veteriner danışmanlığı alınmalıdır.
Su Tüketiminin Teşviki
Yetersiz su tüketimi böbrekleri zorlar ve idrar yolu enfeksiyonu riskini artırır. Bu nedenle:
Evde birden fazla su kabı bulundurulmalı,
Su taze ve temiz tutulmalı,
Kediniz kuru mama yiyorsa, aralıklı olarak yaş mama ile desteklenmelidir.
Birçok kedi akan suya karşı daha ilgili olduğundan kedi su çeşmeleri, su tüketimini artırmada etkili olabilir (International Cat Care önerileri).
Zehirli Maddelerden Kaçınmak
Bazı ilaçlar ve maddeler böbrekler için toksiktir. Örneğin:
İbuprofen, parasetamol, etilen glikol (antifriz),
Bazı bitkiler (zambak, aloe vera),
Temizlik kimyasalları
Bu maddelerden kesinlikle uzak durulmalıdır. Ev ortamında bunlara erişim engellenmelidir.
Ağız ve Diş Sağlığına Dikkat
Ağız enfeksiyonları, zamanla kana karışarak böbreklerde kronik hasara yol açabilir. Bu nedenle:
Diş fırçalama,
Ağız içi muayeneler,
Gerekirse diş taşı temizliği,
Diş sağlığını destekleyici mamalar ve ürünler
mutlaka uygulanmalıdır.
Obezitenin Önlenmesi
Obezite, böbrekler dâhil olmak üzere tüm sistemleri zorlayan bir durumdur. İdeal kilonun korunması, böbrek sağlığı için de koruyucudur.
Sonuç
Kedilerde kronik böbrek hastalığı, yavaş ilerleyen ancak etkileri bakımından oldukça ciddi sonuçlar doğurabilen bir sağlık sorunudur. Bu nedenle yalnızca semptomlar ortaya çıktığında değil, hiçbir belirti yokken de düzenli veteriner kontrolleri büyük önem taşır. Erken tanı sayesinde hastalık kontrol altına alınabilir, yaşam kalitesi artırılabilir ve kedinizin sizinle geçireceği sağlıklı yıllar uzatılabilir.
Unutulmamalıdır ki, kronik böbrek hastalığıyla mücadele bir “tedavi süreci” kadar bir “bakım sanatı”dır. Bu sanatın en önemli unsurları ise sabır, düzenli takip, doğru beslenme ve şefkatli bir yaklaşımdır.
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular
Kedimi Kronik Böbrek Hastalığı'ndan (KBH) nasıl koruyabilirim?
Kedinizin KBH’den korunması için şu temel önlemler alınmalıdır:
Düzenli veteriner kontrolleri yaptırın: Özellikle 7 yaş ve üzerindeki kedilerde yılda en az bir kez kan ve idrar testleri ile böbrek fonksiyonları takip edilmelidir.
Kaliteli ve dengeli beslenme sağlayın: Aşırı protein, fosfor ve tuz içermeyen, veteriner onaylı mamalar tercih edin.
Yeterli su tüketimini teşvik edin: Taze suyu her zaman erişilebilir kılın; su tüketimini artırmak için yaş mama veya kedi çeşmeleri kullanılabilir.
Zehirli maddelerden uzak tutun: Evde kullanılan temizlik ürünleri, ilaçlar ve bazı bitkiler böbrekler için toksik olabilir.
Ağız ve diş sağlığına özen gösterin: Ağız enfeksiyonları kronik iltihap ve böbrek sorunlarına zemin hazırlayabilir.
Kedimde Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) olduğunu nasıl anlarım?
KBH erken dönemde genellikle belirgin semptomlar göstermez. Ancak zamanla şu belirtiler ortaya çıkabilir:
Artan su içme ve sık idrara çıkma (poliüri ve polidipsi),
İştahsızlık ve kilo kaybı,
Halsizlik ve genel güçsüzlük,
Kusma ve ishal,
Ağızda kötü koku ve ülserler,
Tüylerde matlaşma ve bakım eksikliği,
Hırıltılı nefes alma ya da kan basıncına bağlı ani görme problemleri.
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) olan kediler ne kadar yaşar?
KBH’li kedilerin yaşam süresi, hastalığın evresine ve tedaviye verilen yanıta göre büyük farklılık gösterir. Bilimsel araştırmalar, uygun yönetim ve erken tanı ile kedilerin ortalama 2 ila 5 yıl arasında sağlıklı yaşamlarını sürdürebileceğini ortaya koymaktadır.
Örneğin, 2017 yılında yayımlanan bir çalışma, renal diyet uygulanan kedilerin yaşam süresinin anlamlı şekilde uzadığını göstermiştir (Polzin DJ, Journal of Veterinary Internal Medicine, 2017). Bu ve benzeri çalışmalar, beslenme ve düzenli veteriner takibinin hayati önemde olduğunu vurgulamaktadır.
Ancak, hastalık ileri evrede teşhis edilirse ve tedavi gecikirse, yaşam süresi birkaç aya kadar kısalabilir.
Kedilerde KBH hangi yaşlarda ortaya çıkar?
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH), genellikle orta yaşlı ve yaşlı kedilerde görülür. Yapılan veteriner çalışmalar göstermiştir ki, KBH’nin görülme sıklığı 7 yaş ve üzerindeki kedilerde belirgin şekilde artar. Özellikle 10 yaşından sonra, hastalık riski katlanarak yükselir. 15 yaş ve üzerindeki kedilerde ise KBH, en sık tanı konan kronik hastalıklardan biridir.
Ancak nadir de olsa bazı genetik yatkınlığı olan kedi ırklarında (örneğin Persian, Abyssinian, Siamese) çok daha genç yaşlarda, hatta 3–5 yaş aralığında bile KBH gelişebilir. Bu gibi durumlarda hastalığın nedeni genellikle kalıtsal bir böbrek bozukluğu ya da erken başlayan yapısal dejenerasyon olur.
Bu nedenle, kediniz 7 yaşına geldiğinde, her yıl düzenli kan tahlili ve idrar analizi yaptırmanız, erken teşhis ve yavaş ilerleme için kritik önem taşır.
Hangi cins (ırk) kedilerde kronik böbrek hastalığı (KBH) daha sık görülür?
Kedi Irkı | KBH’ye Yatkınlık Seviyesi | Açıklama |
Maine Coon | Yüksek | Yapılan çalışmalar göstermiştir ki, Maine Coon kedilerinde KBH genetik yatkınlıkla sık görülür. |
Abyssinian | Yüksek | KBH sıklığı ve genetik yatkınlık oldukça yüksektir. |
Siamese (Siames) | Yüksek | KBH prevalansı yüksek olup, genetik faktörlerin etkisi büyüktür. |
Russian Blue | Yüksek | KBH açısından yüksek riskli ırklar arasında yer alır. |
Burmese | Yüksek | KBH riski yüksek olup, düzenli takip gerektirir. |
Persian (İran Kedisi) | Yüksek | Özellikle polikistik böbrek hastalığı (PKD) nedeniyle yüksek risk altındadır. |
Domestic Shorthair | Yüksek | Genetik çeşitlilik çok yüksek olmasına rağmen, KBH en sık görülen grup budur. |
British Shorthair | Orta-Yüksek | PKD ve diğer genetik böbrek hastalıklarına yatkınlık bildirilmektedir. |
Ragdoll | Orta | PKD riski düşük olmakla beraber KBH vakaları görülmektedir. |
Scottish Fold | Orta | Bazı genetik hastalık riskleri vardır, ancak veri sınırlıdır. |
Turkish Angora | Orta | Genetik veri yetersizdir; orta risk grubunda kabul edilir. |
Bengal | Düşük-Orta | Genetik hastalıklar nadir olup, çevresel faktörler daha etkili olabilir. |
Sphynx | Düşük-Orta | Nadiren genetik hastalık raporları vardır. |
KBH risk değerlendirmesi, büyük ölçüde genetik faktörlere dayanmakla birlikte, yaş, beslenme, çevresel maruziyetler ve kronik enfeksiyonlar gibi birçok faktör de hastalığın gelişiminde etkilidir.
Bazı ırklar için kapsamlı genetik ve epidemiyolojik veri mevcutken, bazıları için çalışmalar yetersizdir. Bu nedenle risk sınıflandırmaları zamanla güncellenebilir.
Polikistik Böbrek Hastalığı (PKD) gibi spesifik genetik hastalıklar, özellikle Persian ve British Shorthair gibi ırklarda KBH gelişim riskini önemli ölçüde artırır.
Genetik testler, riskli ırklar için erken teşhis ve hastalık önleme açısından kritik öneme sahiptir.
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığının (KBH) belirtileri nelerdir?
En sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:
Aşırı su içme (polidipsi)
Sık idrara çıkma (poliüri)
Kilo kaybı
İştahsızlık veya iştah dalgalanmaları
Kusma (özellikle sık ve açıklanamayan kusmalar)
Ağızda kötü koku (üremik koku)
Donuk ve mat tüy yapısı
Halsizlik, daha fazla uyuma
Kabızlık veya dışkılama problemleri
Daha az oyun oynama veya sosyal etkileşimden uzaklaşma
Bu belirtiler, başka bazı hastalıklarda da görülebileceğinden, net bir tanı için mutlaka veteriner hekim kontrolü gereklidir. Özellikle 7 yaş ve üzerindeki kedilerde bu belirtiler ciddiye alınmalı, erken tanı ve müdahale ile hastalığın seyri yavaşlatılmalıdır.
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) nasıl tedavi edilir?
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) tamamen tedavi edilemez; ancak hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve kedinin yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir.
Tedavi planı genellikle şu unsurları içerir:
Özel böbrek dostu diyetler (renal mamalar): Fosforu düşük, protein içeriği dengelenmiş özel mamalar kullanılır.
Bol su tüketimini teşvik etmek: Kedinin hidrasyon düzeyini korumak hastalığın seyrini olumlu etkiler.
İlaç tedavisi: Tansiyon düzenleyiciler, mide koruyucular, potasyum takviyeleri ve gerektiğinde fosfor bağlayıcılar kullanılır.
İzleme ve düzenli veteriner kontrolleri: Kan değerlerinin ve böbrek fonksiyonlarının takibi, tedavi planının güncellenmesi açısından kritiktir.
Amaç, kedinin rahat, semptomsuz ve dengeli bir yaşam sürdürebilmesini sağlamaktır.
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) nasıl erken teşhis edilir?
Erken teşhis rutin sağlık kontrolleri sayesinde mümkün olur. Erken teşhis için önerilen başlıca yöntemler şunlardır:
Kan testleri: Kreatinin ve SDMA (symmetric dimethylarginine) gibi böbrek fonksiyonlarını gösteren değerler incelenir. SDMA, erken evrede bile artış gösterebilir.
İdrar analizi: İdrar yoğunluğu, protein kaçağı (proteinüri) ve diğer parametrelerle böbreklerin işlevi değerlendirilir.
Kan basıncı ölçümü: Yüksek tansiyon, hem neden hem sonuç olabilir.
Düzenli kontroller: Özellikle 7 yaş ve üzerindeki kediler için yılda en az 1 kez genel sağlık taraması önerilir.
Kronik Böbrek hastası (KBH) kedi bakımı nasıl olmalı?
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) tanısı alan bir kedinin yaşam kalitesi, doğru bakım, düzenli veteriner takibi ve uygun çevresel koşullarla büyük ölçüde korunabilir. İşte temel uygulamalar:
Özel diyet: Böbrek dostu mamalar, fosforu düşük ve protein dengesi ayarlanmış şekilde formüle edilir. Bu diyet, hastalığın ilerlemesini yavaşlatır.
Yeterli su alımı: Taze suya sürekli erişim sağlanmalı, gerekiyorsa su içmeyi teşvik edecek seramik veya çeşme tipi kaplar kullanılmalıdır.
Stresin azaltılması: Rutin düzeninin korunması, gürültüsüz bir ortam ve güvenli bir yaşam alanı sunulması stresi azaltarak bağışıklık sistemini destekler.
İlaç tedavileri: Veterinerin önerdiği tansiyon düzenleyici, mide koruyucu veya diğer destekleyici ilaçlar aksatılmadan verilmelidir.
Düzenli veteriner kontrolleri: Kan tahlilleri, idrar testleri ve genel sağlık kontrolleriyle hastalığın evresi ve seyrine göre tedavi güncellenmelidir.
Davranışsal gözlem: Kedinin iştahı, enerjisi, tuvalet alışkanlıkları ve genel davranışları dikkatle izlenmelidir. Küçük değişimler bile önemli ipuçları olabilir.
Doğru yönetimle birlikte, KBH’li bir kedi uzun yıllar boyunca konforlu ve mutlu bir yaşam sürebilir.
KBH Olan Kedi Nasıl Beslenmeli?
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) olan kediler için beslenme, tedavi sürecinin en kritik unsurlarından biridir. Bu hastalıkta böbreklere yük bindirmeyecek özel bir diyet uygulanmalıdır. Temel ilkeler şunlardır:
Düşük fosfor içeriği: Fosfor, böbrek hasarını hızlandırabilir. Bu nedenle özel renal mamalar, fosfor oranı düşürülerek formüle edilir.
Kontrollü protein seviyesi: Aşırı protein, vücutta toksik atık birikimine yol açabilir. Ancak protein tamamen kısıtlanmaz; kaliteli, sindirimi yüksek proteinler tercih edilir.
Yüksek nem içeriği: Konserve (yaş) mamalar ya da ıslatılmış kuru mamalar, sıvı alımını destekleyerek böbrek fonksiyonlarını korumaya yardımcı olur.
İştah destekleyici lezzet: KBH’li kedilerde iştahsızlık sık görülür. Bu nedenle mamanın lezzeti ve kabul edilebilirliği önemlidir.
Veteriner hekim tarafından önerilen “renal” etiketli özel mamalar, bu ihtiyaçlara özel olarak hazırlanmıştır. Gerekirse iştahı desteklemek için ısıtma, aromalandırma veya farklı mama türlerini dönüşümlü kullanma yöntemleri de uygulanabilir.
KBH olan kediler için mama önerisi
Marka / Ürün Adı | Türü | Özellikleri |
Royal Canin Renal Feline | Kuru + Yaş | Düşük fosfor, kontrollü protein, yüksek lezzetlilik. |
Hill's Prescription Diet k/d | Kuru + Yaş | Klinik olarak test edilmiş; kas kütlesini korumaya yardımcı formül. |
Purina Pro Plan Veterinary Diets NF Renal | Kuru + Yaş | Azaltılmış fosfor ve yüksek kaliteli protein içerir. |
Virbac Renal Special / Renal Support | Kuru | Fosfor içeriği düşük, böbrek destekleyici vitamin-mineral dengesi. |
Farmina Vet Life Renal | Kuru + Yaş | Bitkisel bazlı formülasyonu ile böbrek yükünü azaltır. |
Trovet Renal & Oxalate (RID) | Kuru + Yaş | Renal destek yanında, üriner taş oluşumuna da karşı koruma sağlar. |
Ek Beslenme Önerileri:
Yaş mama önceliklidir. Hidrasyonu desteklediği için özellikle böbrek hastalarında tercih edilir.
Mama geçişi yavaş yapılmalıdır. Ani geçişler sindirim sorunlarına neden olabilir.
İştahsızlık varsa: Mamanın hafif ısıtılması, aromatik suyla karıştırılması veya küçük porsiyonlarla sunulması önerilir.
Veteriner onayı şarttır. Her kedi bireyseldir. Kan değerleri ve genel duruma göre mama tercihi değişebilir.
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) bulaşıcı mı?
Hayır, Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) bulaşıcı bir hastalık değildir. Ne kediden kediye ne de kediden insana geçme riski yoktur. KBH genellikle yaşlanmaya bağlı böbrek fonksiyon kaybı, genetik yatkınlık, uzun süreli yüksek tansiyon veya geçmişte yaşanmış akut böbrek hasarları gibi içsel nedenlerle ortaya çıkar.
Aynı evde yaşayan birden fazla kedide KBH görülmesi, ortak genetik geçmiş (örneğin kardeş olmaları) ya da benzer çevresel faktörlere maruz kalmaları nedeniyle olabilir, ancak bir kediden diğerine doğrudan bulaş söz konusu değildir.
Kedilerde kısırlaştırma KBH riskini artırır mı?
Hayır, kısırlaştırmanın doğrudan Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) riskini artırdığına dair bilimsel bir kanıt yoktur. Kısırlaştırma, hormonal dengeyi değiştirir; ancak bu değişikliklerin böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkilediği yönünde güvenilir bir bulgu bulunmamaktadır.
Tam tersine, kısırlaştırma sayesinde;
İdrar yolu enfeksiyonları riski azalır,
Cinsel stres kaynaklı fizyolojik yük düşer,
Vücut sistemleri daha dengeli çalışır.
Bu etkiler, dolaylı olarak genel sağlık üzerinde koruyucu bir rol oynayabilir. Elbette, kısırlaştırılmış kedilerin kilo alma eğilimi artabilir; bu da obezite üzerinden dolaylı bazı sağlık riskleri doğurabilir. Ancak bu durum, beslenme ve egzersizle kolayca yönetilebilir.
Özetle, kısırlaştırma KBH’ye neden olmaz, fakat genel sağlık takibi kısırlaştırma sonrası da dikkatle sürdürülmelidir.
Kedilerde kısırlaştırma KBH riskini düşürür mü?
Kısırlaştırmanın Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) riskini doğrudan azalttığını gösteren net bir bilimsel kanıt yoktur. Ancak kısırlaştırmanın dolaylı yoldan bazı koruyucu etkileri olabilir:
İdrar yolu enfeksiyonları ve üreme sistemine bağlı iltihaplar kısırlaştırma sonrası azalır. Bu da böbreklerin enfeksiyon kaynaklı zarar görme ihtimalini düşürebilir.
Cinsel davranışlara bağlı stres ve hormonal dalgalanmalar ortadan kalktığı için vücut dengesi daha stabil hale gelir. Bu durum, genel organ sağlığı üzerinde olumlu bir etki yaratabilir.
İç mekânda daha sakin bir yaşam süren kısır kediler, travma, dış enfeksiyon veya toksik maddeye maruz kalma gibi risklere daha az açıktır. Bu dolaylı olarak KBH gelişme riskini azaltabilir.
Ancak kısırlaştırma, tek başına koruyucu bir önlem olarak değerlendirilmemelidir. Asıl koruyucu faktörler; sağlıklı beslenme, düzenli kontroller, hidrasyon ve erken teşhistir.
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) olan kediler ne sıklıkta veteriner kontolüne götürülmeli?
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) tanısı almış kediler için düzenli veteriner kontrolleri, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve beklenmeyen komplikasyonları önlemek açısından kritik önemdedir.
Erken evre (IRIS Evre 1–2) KBH’de:Genellikle 6 ayda bir tam kan tahlili, idrar analizi ve tansiyon ölçümü önerilir. Hastalık stabil seyrediyorsa bu süre korunabilir.
İleri evre (IRIS Evre 3–4) KBH’de:Hastalığın şiddetine göre kontrol sıklığı 3 ayda bire, hatta akut belirtiler varsa daha da kısa aralıklara inebilir. Elektrolit dengesi, dehidrasyon, tansiyon ve kilo yakından izlenmelidir.
Durum değiştiğinde:İştahsızlık, kusma, halsizlik, hızlı kilo kaybı gibi belirtiler görülürse rutin kontrol tarihini beklemeden veteriner değerlendirmesi yapılmalıdır.
Unutulmamalıdır ki, erken müdahale, böbrek fonksiyonlarını korumak için en etkili yaklaşımdır.
KBH (Kronik Böbrek Hastalığı) tamamen iyileşir mi?
Hayır, Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) günümüz veteriner tıbbında tamamen iyileştirilebilen bir hastalık değildir. KBH, böbrek dokusunun zamanla geri dönüşü olmayan bir şekilde hasar görmesiyle ortaya çıkar ve ilerleyici bir seyir izler. KBH tedavisi bir kontrol ve destek tedavisidir, hastalığı durdurmaktan ziyade ilerlemesini yavaşlatmaya yöneliktir.
Kedilerde KBH tedavisi pahalı mı?
Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) tedavisinin maliyeti, kedinin hastalık evresine, ihtiyaç duyulan ilaçlara, özel mamalara ve veteriner kontrol sıklığına göre değişir. Genel olarak:
Erken evrelerde tedavi ve bakım maliyeti daha düşüktür; düzenli kan ve idrar testleri, diyet mamaları ve bazen destekleyici ilaçlar yeterli olur.
İleri evrelerde ilaç sayısı artabilir, sık kontrol ve bazen hastanede tedavi gerekebilir; bu da maliyeti yükseltir.
Özel böbrek dostu mamalar ve bazı destek ürünleri standart mamalara göre daha pahalı olabilir.
Tedavi süreci genellikle uzun vadeli ve yaşam boyudur, bu yüzden düzenli harcamalar söz konusudur.
Kedilerde Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) için cerrahi müdahale var mı?
Kedilerde KBH için Cerrahi Müdahale Gerektirebilecek Durumlar:
Böbrek taşı (nefrolit) varsa:Eğer KBH’ye eşlik eden büyük ve tıkanıklığa neden olan bir taş varsa, cerrahi ile alınması gerekebilir.
Böbrek nakli (transplantasyon):Yalnızca birkaç ülkede (örneğin ABD) sınırlı koşullarda uygulanan, çok özel ve pahalı bir tedavi yöntemidir. Türkiye’de uygulanabilirliği fiilen yoktur.
⚠️ Yasal Uyarı
Bu içerik tamamen bilgilendirme amaçlıdır ve hiçbir koşulda veteriner hekim muayenesi, teşhis veya tedavisinin yerini tutmaz. Kediler.info’da yayınlanan yazılar, tıbbi veya profesyonel tavsiye olarak değerlendirilmemelidir.
Kediler.info, içeriklerdeki bilgi kullanımından veya yanlış anlaşılmasından doğabilecek her türlü sağlık sorunu, maddi kayıp veya zarar için sorumluluk kabul etmez.
Herhangi bir sağlık problemi, aşı/ilaç uygulaması veya korunma yöntemi söz konusuysa, mutlaka yetkili bir veteriner hekime danışılmalıdır. Elde edilen bilgilerin uygulanması tamamen kullanıcı sorumluluğundadır.
Comments