_edited.png){kind=small}
Kedilerde Deri ve Cilt Hastalıkları
- kediler.info
- 1 Tem
- 30 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 1 Tem
İçindekiler
1. Giriş: Kedilerde Dermatolojik Hastalıklar
Kedilerde deri ve cilt sağlığı, genel sağlık durumunun önemli bir göstergesidir. Deri, sadece kedilerin vücudunu dış etkenlerden koruyan fiziksel bir bariyer olmakla kalmaz, aynı zamanda ısı dengesinin sağlanması, duyusal algıların iletilmesi ve bağışıklık sisteminin bir parçası olarak işlev görür. Bu yüzden kedilerde deri ve cilt hastalıkları, hem yaşam kalitesini doğrudan etkiler hem de altta yatan sistemik hastalıkların habercisi olabilir.
Kedi sahipleri için deri ve ciltle ilgili problemler genellikle kaşıntı, kızarıklık, döküntü, tüy dökülmesi veya yara gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler çeşitli nedenlere bağlı olabilir; parazit enfestasyonu, alerjik reaksiyonlar, enfeksiyonlar veya hormonal dengesizlikler gibi. Erken teşhis ve uygun tedavi, kedinizin konforunu artırmanın yanı sıra komplikasyonların önlenmesinde kritik öneme sahiptir.
Bu makalede, kedilerde en sık görülen deri ve cilt hastalıklarını, belirtilerini, teşhis yöntemlerini ve tedavi seçeneklerini kapsamlı şekilde ele alacağız. Ayrıca, evde uygulanabilecek bakım ve korunma yöntemlerine de değineceğiz. Böylece kedinizin sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmesi için gereken bilgileri sağlamayı amaçlıyoruz.
2. Kedilerde Deri ve Cilt Hastalıklarının Genel Belirtileri
Kedilerde deri ve cilt hastalıklarının belirtileri, farklı hastalık süreçlerine göre çeşitlilik gösterir. Bu belirtiler hem hayvanın konforunu etkiler hem de altta yatan ciddi sistemik problemlerin işareti olabilir. Erken ve doğru tanı için bu semptomların dikkatli gözlemlenmesi gerekir.
2.1 Kaşıntı (Pruritus)
Kaşıntı, cilt problemlerinin en sık görülen belirtisidir ve birçok farklı hastalıkta ortak semptomdur. Kedilerde kaşıntı, aşağıdaki nedenlerle ortaya çıkabilir:
Parazit enfestasyonları: Pire, kene, akar gibi dış parazitler deri üzerinde kaşıntıya yol açar
Alerjik reaksiyonlar: Pire alerjisi dermatiti (Flea Allergy Dermatitis - FAD), besin alerjileri veya çevresel alerjenler kaşıntıyı tetikler.
Enfeksiyonlar: Bakteriyel veya mantar enfeksiyonları ciltte inflamasyona neden olur ve kaşıntı yapabilir.
Psikojenik nedenler: Stres veya anksiyete sonucu kendini aşırı kaşıma davranışı gelişebilir.
Kediler aşırı kaşındığında kendilerini tırmalama, ısırma veya sürtünme gibi davranışlarla rahatlamaya çalışır, bu da ciltte ikincil travma, yaralanma ve enfeksiyon riskini artırır.
2.2 Kızarıklık ve Enflamasyon
Ciltte görülen kızarıklık (eritem), inflamatuar süreçlerin dışa yansımasıdır. En sık alerjik reaksiyonlar, enfeksiyonlar veya tahriş edici maddeler tarafından tetiklenir.
Lokalize veya yaygın olabilir.
Enflamasyon deride ısı artışı, şişme ve hassasiyet yaratabilir.
Örneğin pire alerjisi genellikle kuyruk, boyun ve arka bacaklarda belirgin kızarıklık yapar.
2.3 Döküntü (Eksantem) ve Kabuklanma (Krust)
Deri yüzeyinde pul pul döküntüler veya kabuklar kronik dermatit, mantar enfeksiyonları veya parazit istilasının göstergesi olabilir.
Seboreik dermatit: Deri yüzeyinde yağlı veya kuru kabuklanma ile karakterizedir.
Dermatofitoz: Mantar enfeksiyonu sonucunda halk arasında “kedi mantarı” denilen tüy dökülmesi ve kabuklanma gözlenir
2.4 Yaralar, Lezyonlar ve Sekonder Enfeksiyonlar
Kedilerde ciltte açık yaralar veya lezyonlar, sıklıkla aşırı kaşıma veya ısırma sonucu oluşur. Bu yaralar bakteriyel enfeksiyonlara zemin hazırlayabilir.
Pyoderma: Bakteriyel deri enfeksiyonu olup, yara ve apselere yol açabilir.
Otoimmün deri hastalıklarında ise lezyonlar daha belirgin ve tedavisi zordur.
2.5 Tüy Dökülmesi (Alopecia) ve Matlaşma
Sağlıklı kedilerin tüyleri parlak ve yoğun olur. Tüy dökülmesi veya matlaşma cilt hastalıklarının yanı sıra hormonal ve metabolik sorunlardan da kaynaklanabilir.
Alopecia: Yerel veya yaygın tüy dökülmesi.
Tüy kalitesi bozukluğu: Vitamin/mineral eksiklikleri, parazitler veya alerjiler neden olabilir.
Stres kaynaklı tüy yolma: Psikolojik nedenlerle ortaya çıkar.
2.6 Kötü Koku ve Nemlilik
Ciltteki bakteriyel veya mantar enfeksiyonları, ölü deri hücreleri ve salgılar nedeniyle kötü koku ve aşırı nemlilik oluşabilir. Bu durum, özellikle kedinin sosyal davranışını ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler.
2.7 Diğer Belirtiler
Kabuğumsu kalınlaşma (lichenification): Kronik kaşıntı ve inflamasyon sonucu cilt kalınlaşır.
Pigment değişiklikleri: Deride koyulaşma veya açılma görülebilir, bazı deri hastalıklarında spesifiktir.
3.Kedilerde Başlıca Deri ve Cilt Hastalıkları
Alerjik dermatitler, kedilerde bağışıklık sisteminin çeşitli alerjenlere karşı aşırı tepki vermesi sonucu gelişen kronik cilt iltihaplarıdır. “Dermatit” terimi, cildin iltihaplanmasını ifade ederken, “alerjik” ibaresi bu iltihabın bağışıklık sisteminin anormal reaksiyonundan kaynaklandığını belirtir. Kedilerde en sık rastlanan cilt sorunları arasında yer alan alerjik dermatitler, kaşıntı, kızarıklık, tüy dökülmesi ve deri lezyonları ile karakterizedir.
Bu hastalık grubu, kedinin çevresel alerjenlere (polen, toz akarları gibi), pire tükürüğüne veya besin maddelerine karşı geliştirdiği aşırı duyarlılık reaksiyonlarını kapsar. Alerjik dermatitler kedinin yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir, ikincil enfeksiyonlara zemin hazırlayabilir ve uygun tanı ile tedavi edilmediğinde kronikleşerek ciddi problemlere yol açabilir.
3.1.1 Kedilerde Pire Alerjisi Dermatiti | Flea Allergy Dermatitis - FAD
Tanım | • Pire ısırıklarına karşı gelişen IgE aracılı aşırı duyarlılık reaksiyonu. • Kedilerde en yaygın alerjik dermatit türü. • Pire tükürüğündeki proteinlere karşı bağışıklık sistemi anormal tepki verir. |
Nedenler | • Ctenocephalides felis pirelerinin ısırması. • Pire tükürüğündeki alerjenlere karşı bağışıklık sistemi aşırı duyarlılığı. • Sıcak ve nemli çevresel koşulların pire çoğalmasını artırması. • Kedinin genetik yatkınlığı ve bağışıklık sisteminin durumu. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | • Pire ısırığı ile deriye enjekte edilen proteinlere IgE aracılı reaksiyon. • Mast hücrelerinden histamin, prostaglandin ve diğer mediyatörlerin salınımı. • İnflamasyon ve şiddetli kaşıntıya yol açar. • Kaşınma sonucu ciltte yaralanmalar ve ikincil enfeksiyon riski artar. |
Klinik Belirtiler | • Şiddetli kaşıntı ve tırmalama. • Kızarıklık, kabuklanma ve tüy dökülmesi. • Lezyonlar genellikle kuyruk kökü, kuyruk altı ve arka bacaklarda yoğunlaşır. • İkincil bakteriyel enfeksiyonlar sık görülür. • Bazı vakalarda egzema ve likenifikasyon gelişebilir. |
Teşhis | • Klinik muayene ve anamnez. • Tüy ve deri taraması ile pire veya dışkılarının tespiti. • Pire kontrolü sonrası semptomlarda iyileşme. • Gerekirse deri biyopsisi ve alerji testleri yapılabilir. |
Tedavi | • Düzenli ve etkili pire kontrolü (topikal, oral veya spot-on preparatlar). • Antihistaminik ve kortikosteroid kullanımı (kısa süreli). • İkincil enfeksiyonlarda antibiyotik ve antifungal tedavi. • Ev ortamında profesyonel pire mücadelesi. • Stres azaltıcı önlemler. |
3.1.2 Kedilerde Atopik Dermatit | Atopic Dermatitis
Tanım | - Çevresel alerjenlere karşı gelişen kronik inflamatuar cilt hastalığı. - Bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığı ile karakterizedir. - Genetik yatkınlık önemli bir faktördür. |
Nedenler | - Polen, toz akarları, küf sporları gibi çevresel alerjenler. - Genetik yatkınlık. - Bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyonu. - Kedinin yaş ve çevresel faktörler. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Alerjenlere karşı IgE antikorlarının üretimi. - Mast hücrelerinin aktive olması. - İnflamasyon ve cilt bariyerinin bozulması. - Kaşıntı ve deri hasarına yol açar. |
Klinik Belirtiler | - Şiddetli kaşıntı. - Kızarıklık, kabuklanma. - Tüy dökülmesi. - Deride kalınlaşma (likenifikasyon). - İkincil enfeksiyon riski artar. |
Teşhis | - Klinik bulgular ve anamnez. - Alerji testleri (intradermal test veya serum testleri). - Diğer cilt hastalıklarının dışlanması. - Yanıt veren tedavi yöntemleri. |
Tedavi | - Alerjenlerden uzak durma. - Antihistaminikler ve kortikosteroidler. - İmmunoterapi (aşı tedavisi). - Cilt bakım ürünleri. - İkincil enfeksiyonların tedavisi. |
3.1.3 Kedilerde Gıda Alerjisi | Adverse Food Reaction – AFR
Tanım | - Kedinin bağışıklık sisteminin, belirli bir gıda bileşenine karşı geliştirdiği kalıcı ve anormal tepki. - En çok protein kaynaklı içeriklere karşı gelişir. - Hem cilt belirtileri hem de sindirim sistemi bozukluklarıyla kendini gösterir. |
Nedenler | - Sığır eti, tavuk, balık, süt ürünleri, yumurta ve bazı tahıllar gibi sık tüketilen gıdalara duyarlılık. - Gıdadaki katkı maddeleri ve yapay aromalar. - Bağırsak geçirgenliğinin artışı veya genetik yatkınlık. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Gıda antijenlerinin bağırsak yoluyla emilimi ve bağışıklık sistemi tarafından yabancı madde olarak tanınması. - IgE ya da hücre aracılı immün yanıtın tetiklenmesi. - Kronik inflamasyona ve kaşıntıya neden olur. |
Klinik Belirtiler | - Sürekli veya mevsimsel olmayan kaşıntı (genellikle baş, boyun, kulak çevresi). - Deride kızarıklık, kabuklanma, tüy dökülmesi. - Kronik dış kulak iltihabı. - Kusma, ishal, dışkıda mukus gibi gastrointestinal semptomlar. |
Teşhis | - Eliminasyon diyeti (8–12 hafta boyunca tek protein ve karbonhidrat kaynağıyla besleme). - Provokasyon testi (belirtilere yol açtığı düşünülen gıdanın yeniden verilmesi). - Deri testleri genellikle faydalı değildir. - Diğer alerjilerin dışlanması gerekir. |
Tedavi | - Ömür boyu alerjen içermeyen diyete geçiş. - Hidrolize proteinli veya yeni protein kaynaklı veteriner mamaları. - İkincil cilt enfeksiyonlarında uygun ilaç tedavisi. - Kortikosteroid veya antihistaminik kullanımı semptom kontrolü için kısa süreli düşünülebilir. |
3.1.4 Kedilerde İrritan Kontakt Dermatit | Irritant Contact Dermatitis
Tanım | - Kedilerde derinin doğrudan tahriş edici kimyasal veya fiziksel maddelere maruziyeti sonucu gelişen inflamatuar cilt hastalığıdır. - Bağışıklık sistemi aracılı alerjik reaksiyon değildir. - Deri bariyerinin hasar görmesiyle inflamasyon ortaya çıkar. - Genellikle temas kesildiğinde hızlı iyileşme görülür. |
|---|---|
Nedenler | - Güçlü temizlik ve dezenfektan ürünleri (çamaşır suyu, yüzey temizleyiciler). - Plastik, kauçuk mama ve su kaplarındaki kimyasal katkılar. - Veterinerlikte kullanılan topikal ilaçlar ve pire damlaları. - Kedi kumu ve deterjan kalıntıları. - Toz, aşındırıcı maddeler ve yabancı cisimler. - Sürekli sürtünmeye maruz kalan deri bölgeleri. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - İrritan maddelerin epidermis hücrelerine doğrudan toksik etkisi. - Deri bariyer fonksiyonunun bozulması ve nem kaybı. - Lokal inflamasyon, sitokin ve prostaglandinlerin salınımı. - Hücresel hasar ve doku reaksiyonu. - Bağışıklık sistemi aşırı reaksiyonu olmadan gelişir. |
Klinik Belirtiler | - Temas alanında kızarıklık ve yanma hissi. - Kaşıntı, aşırı yalama ve tırmalama. - Deri soyulması, kabuklanma ve sertleşme. - Sınırlı tüy dökülmesi. - Genellikle lokalize, temasa bağlı ortaya çıkan lezyonlar. - Ciltte kalınlaşma (Lichenification) nadiren gelişebilir. |
Teşhis | - Anamnezde tahriş edici madde ile temas öyküsü. - Temasın kesilmesi sonrası hızlı iyileşme. - Diğer deri hastalıklarının ve alerjik reaksiyonların dışlanması. - Gerekirse deri biyopsisi. - Klinik ve histopatolojik bulgular destekleyicidir. |
Tedavi | - Tahriş edici maddenin derhal uzaklaştırılması. - Topikal kortikosteroid ve nemlendirici kremler. - Şiddetli vakalarda sistemik anti-inflamatuar ilaçlar. - İkincil enfeksiyon durumunda antibiyotik tedavisi. - Çevresel düzenlemeler ve tahriş edicilerden kaçınma. |
3.1.5 Kedilerde Alerjik Kontakt Dermatit | Allergic Contact Dermatitis
Tanım | - Derinin, spesifik alerjenlerle temas sonrası bağışıklık sistemi aracılı (Tip IV gecikmiş tip) aşırı duyarlılık reaksiyonu göstermesi. - Daha önce duyarlanmış bir alerjene karşı, tekrar temas sonrası inflamatuar yanıt oluşur. - Genellikle belirtiler temas bölgesinde başlar ama ilerleyen evrelerde yayılabilir. |
Nedenler | - Lateks, nikel gibi metaller, plastik katkı maddeleri. - Kumaşlar (yün, sentetik boyalı materyaller). - Deriyle temas eden bazı veteriner ilaçları (pire tasması, spot-on ürünler). - Kauçuk/plastik mama ve su kapları.- Temizlik ürünleri, boya kalıntıları. - Alerjene genetik yatkınlık ve önceki maruziyet öyküsü. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Deriyle temas eden alerjen, epidermal hücrelerce tanınır ve T-hücre aracılı bağışıklık yanıtı başlatılır.- Bu yanıt gecikmeli gelişir (genellikle 24–72 saat içinde). - Sitokinler ve inflamatuar hücrelerin etkisiyle deri dokusunda inflamasyon, ödem ve kaşıntı oluşur. - Tekrarlayan temaslarda lezyonlar kronikleşebilir. |
Klinik Belirtiler | - Şiddetli kaşıntı ve ciltte kızarıklık. - Deride kabuklanma, kalınlaşma (likenifikasyon) ve soyulma. - Genellikle çene altı, boyun, kulak arkası ve karın altı gibi temas bölgelerinde başlar. - Yalama ve tırmalama sonucu ikincil enfeksiyon gelişebilir. - Lezyonlar simetrik olma eğilimindedir. |
Teşhis | - Klinik muayene ve öykü (belirtilerin belirli bir temas sonrası başlaması). - Temasın kesilmesi sonrası belirgin düzelme gözlenmesi. - Alerjenin tanımlanması için yama testi (patch test) veya eliminasyon yöntemi.- Histopatoloji gerekebilir. - İrritan dermatitten ayrımı dikkatle yapılmalıdır. |
Tedavi | - Temas eden alerjenin belirlenerek ortamdan uzaklaştırılması. - Topikal kortikosteroidler ve antihistaminikler. - Gerekli durumlarda sistemik bağışıklık baskılayıcılar (ör. siklosporin). - İkincil enfeksiyonlar için antibiyotik/antifungal tedavi. - Semptomları yönetmek için çevresel düzenlemeler. |
3.2 Kedilerde Ektoparazitik (Dış Parazit) Deri Hastalıkları
Ektoparazitler, kedilerin deri ve tüy yapısında yaşayan ya da geçici olarak konaklayan dış parazitlerdir. Bu parazitler doğrudan ciltte hasara neden olabilir, kaşıntı ve deri lezyonları oluşturabilir ya da bazı durumlarda alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Aynı zamanda bazı türler zoonotik özellik göstererek insanlara da bulaşabilir. Bu nedenle ektoparaziter hastalıkların hem doğru teşhisi hem de etkili şekilde tedavisi büyük önem taşır
3.2.1 Kedi Uyuzu (Sarkoptik Uyuz) | Sarcoptic Mange (Sarcoptes scabiei var. felis)
Tanım | - Sarcoptes scabiei var. felis adlı akarın neden olduğu bulaşıcı ektoparaziter deri hastalığıdır. - Deri yüzeyinde tüneller açarak ilerleyen bu parazit ciddi kaşıntı ve cilt tahribatına yol açar. - Nadir görülür ancak zoonotik potansiyeli nedeniyle önemlidir. |
Nedenler | - Doğrudan enfekte hayvanla temas. - Ortak kullanılan fırça, yatak, taşıma kutusu gibi eşyalar. - Barınak, pet shop gibi kalabalık ortamlarda daha yaygındır. - Bağışıklık sistemi zayıf ya da yaşlı kedilerde daha şiddetli görülür. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Akarlar derinin stratum corneum (üst tabaka) katmanına girerek burada tünel oluşturur. - Akarların dışkısı ve salgıları immün sistemi uyararak yoğun kaşıntıya neden olur. - Deri inflamasyonu, eksudasyon (sızıntı), kabuklanma ve ikincil bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir. - Şiddetli vakalarda yaygın lezyonlar görülür. |
Klinik Belirtiler | - Şiddetli ve sürekli kaşıntı (pruritus). - Kulak kenarları, baş, boyun ve ön bacaklarda kabuklanma ve tüy dökülmesi. - Deride kalınlaşma, kabuk tabakaları. - Tırmalamaya bağlı açık yaralar. - Zayıf kedilerde iştah kaybı ve kilo kaybı eşlik edebilir. - Bazı insanlarda geçici kaşıntı ve döküntüye yol açabilir. |
Teşhis | - Deri kazıntısı alınarak mikroskop altında akarların gösterilmesi. - Klinik belirtiler ve bulaşma öyküsü. - Pozitif mikroskobik bulgu bulunamasa bile şüphe varsa deneme tedavisi uygulanabilir. - Bazen biyopsi gerekebilir (özellikle diğer uyuzlarla ayrımda). |
Tedavi | - Akar karşıtı ilaçlar (ör. selamektin, moksidectin, fluralaner vb.). - Kaşıntı için antihistaminik veya kortikosteroid tedavi. - İkincil enfeksiyonlar varsa antibiyotik tedavisi. - Tüm temaslı hayvanların tedavi edilmesi. - Ortamın temizliği ve dezenfeksiyonu şarttır. |
3.2.2 Notoedrik Uyuz | Notoedric Mange (Notoedres cati)
Tanım | - Notoedres cati akarının neden olduğu, şiddetli kaşıntı ve kabuklanmayla seyreden çok bulaşıcı bir deri hastalığıdır. - Genellikle baş ve boyun bölgesinde başlar, tedavi edilmezse tüm vücuda yayılabilir. - Sarcoptes uyuzuna benzer, ancak yalnızca kedilerde görülür. |
Nedenler | - Enfekte kediyle doğrudan temas. - Ortak kullanılan yatak, mama kabı, taşıma kutusu gibi eşyalar. - Barınak ve çok kedili yaşam alanları risk faktörüdür. - Bağışıklığı baskılanmış kedilerde daha şiddetli seyreder. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Akarlar deriye girerek burada yaşar ve çoğalır. - Parazitin dışkısı ve vücut sıvıları ciltte aşırı immün yanıt oluşturur. - Yoğun inflamasyon ve kaşıntı gelişir. - Cilt zamanla kalınlaşır, kabuklanır ve travmatik yaralar oluşabilir. - Kaşıntı nedeniyle sürekli tırmalama, ikincil enfeksiyonlara zemin hazırlar. |
Klinik Belirtiler | - Baş, kulak kenarları, ense ve boyunda yoğun kaşıntı. - Sarımsı kabuklanmalar ve tüy dökülmesi. - Deri kalınlaşması ve likenifikasyon. - İlerleyen vakalarda lezyonlar tüm vücuda yayılabilir. - Zayıf kedilerde kilo kaybı ve depresyon görülebilir. - İnsanlarda geçici kaşıntılı lezyonlara yol açabilir. |
Teşhis | - Deri kazıntısı ve mikroskobik inceleme ile akarların gösterilmesi. - Klinik bulgular genellikle tipiktir. - Ayırıcı tanı için Sarcoptes, mantar, bakteriyel enfeksiyonlar dışlanmalıdır. - Tedaviye yanıt da teşhis açısından değerlidir. |
Tedavi | - Sistemik akarisitler (ör. selamektin, moksidectin, fluralaner vb.). - Şiddetli vakalarda kortikosteroid veya antihistaminik desteği. - İkincil enfeksiyonlar varsa antibiyotik uygulanır. - Tüm temaslı kediler tedavi edilmelidir. - Ortam dezenfeksiyonu ve hijyen sağlanmalıdır. |
3.2.3 Yürüyen Kepek Hastalığı | Cheyletiellosis - Cheyletiella blakei
Tanım | - Cheyletiella blakei akarının neden olduğu, kaşıntı ve pul pul döküntü ile seyreden bulaşıcı bir deri hastalığıdır. - 'Yürüyen kepek' olarak bilinir çünkü parazitlerin hareketi gözle fark edilebilir kepeklenme şeklindedir. - Zoonotik özelliktedir, insanlara geçebilir. |
Nedenler | - Enfekte kediyle doğrudan temas. - Ortak kullanılan yatak, battaniye ve fırçalar. - Barınak, pet shop gibi kalabalık ve hijyensiz ortamlarda yaygın. - Bağışıklık sistemi zayıflamış kediler daha yatkındır. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Akarlar tüylerin arasında ve cilt yüzeyinde yaşar, kepek benzeri döküntülere neden olur. - Akarların hareketiyle cilt yüzeyinde irritasyon ve immün yanıt oluşur. - Bu durum inflamasyon, kaşıntı ve aşırı tüy dökülmesine yol açar. - Parazit insan cildine geçerek geçici dermatite neden olabilir. |
Klinik Belirtiler | - Özellikle sırt ve ense bölgesinde yoğun kepeklenme. - Hafiften şiddetliye kadar değişen kaşıntı. - Tüy dökülmesi ve zamanla ciltte iritasyon. - İnsanlarda geçici kaşıntılı döküntüler. - Bazı kediler semptomsuz taşıyıcı olabilir. |
Teşhis | - Deri ve tüy örneklerinin mikroskop altında incelenmesi. - Şeffaf bant yöntemi veya fırçalama ile akarların saptanması. - Deneme tedavisi ile semptom takibi. - Diğer dermatolojik hastalıklarla ayırıcı tanı yapılmalı. |
Tedavi | - Etkili ektoparazit ilaçları (ör. selamektin, fipronil, fluralaner). - Tüm hayvanlar tedavi edilmeli, taşıyıcılık göz önünde bulundurulmalı. - Ortamın detaylı temizliği (halılar, yataklar, koltuklar). - Bazı vakalarda tedavi birkaç hafta sürebilir, takip şarttır. |
3.2.4 Demodektik Uyuz | Feline Demodicosis | Demodectic Mange
Tanım | - Kedilerde Demodex cati veya Demodex gatoi akarlarının neden olduğu, kaşıntı, tüy dökülmesi ve ciltte inflamasyonla seyreden bir dermatolojik hastalıktır. - D. cati genellikle bağışıklık sistemi baskılanmış kedilerde görülür. - D. gatoi ise bulaşıcıdır ve daha yüzeysel kaşıntılı lezyonlara yol açar. |
Nedenler | - Normalde deride bulunan Demodex akarlarının bağışıklık sistemi zayıfladığında anormal şekilde çoğalması. - Demodex gatoi enfeksiyonu doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. - Bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar (ör. FIV, FeLV, endokrin hastalıklar). |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Demodex cati, kıl foliküllerinde yaşar; aşırı çoğaldığında foliküler inflamasyona neden olur. - Bu inflamasyon, kaşıntı, tüy dökülmesi ve lezyonlara yol açar. - D. gatoi ise cilt yüzeyinde bulunur ve irritatif dermatit oluşturur. - İkincil bakteriyel enfeksiyon riski yüksektir. |
Klinik Belirtiler | - Tüy dökülmesi (özellikle yüz, boyun, bacaklar). - Deride kızarıklık, pullanma, kabuklanma. - Kaşıntı (özellikle D. gatoi enfeksiyonlarında yoğun). - İkincil enfeksiyonlara bağlı kötü koku ve deri kalınlaşması. - Sistemik hastalık belirtileri eşlik edebilir. |
Teşhis | - Deri kazıntısı ve mikroskobik inceleme ile akarların saptanması. - Deri biyopsisi gerekebilir (özellikle D. cati tanısında). - Kaşıntılı, yaygın lezyonlar varsa ayırıcı tanı yapılmalı: dermatofitoz, alerjik dermatit, notoedrik uyuz vb. |
Tedavi | - Akar karşıtı topikal veya sistemik ilaçlar (ör. lime sulfur dip, selamektin, fluralaner). - İkincil enfeksiyon varsa antibiyotik tedavisi. - Kaşıntı için antihistaminik veya steroid desteği (kontrollü kullanım). - Altta yatan bağışıklık baskılayıcı hastalığın tedavisi esastır. |
3.3 Kedilerde Mantar Deri Enfeksiyonları
Mantar enfeksiyonları, kedilerde cilt, tüy ve tırnaklarda çeşitli rahatsızlıklara yol açan önemli sağlık sorunları arasında yer alır. Bu enfeksiyonlar, dermatofitler olarak adlandırılan mikroskobik mantar türlerinin deri yüzeyinde veya tüy foliküllerinde kolonileşmesiyle ortaya çıkar. En yaygın görülen mantar enfeksiyonlarından biri olan dermatofitoz (ringworm), kedilerde kaşıntı, tüy dökülmesi ve deri lezyonlarına neden olabilir.
Mantar enfeksiyonlarının teşhis ve tedavisi, enfeksiyonun yaygınlığına ve kedinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Erken teşhis ve uygun tedavi, hastalığın yayılmasını önlemek ve kedinin konforunu sağlamak açısından kritik öneme sahiptir. Bu bölümde, kedilerde sık karşılaşılan mantar enfeksiyonları detaylı şekilde ele alınacaktır.
3.3.1 Kedilerde Dermatofitoz | Mantar Enfeksiyonu | Dermatophytosis
Tanım | - Deri, tüy ve bazen tırnaklarda mantarların neden olduğu enfeksiyon. - Halka biçimli, kaşıntılı ve döküntülü lezyonlarla karakterizedir. - Zoonotik özelliktedir, insanlara geçebilir. |
Nedenler | - Microsporum canis en yaygın etken. - Enfekte hayvanlar veya kontamine çevre. - Bağışıklık sisteminin zayıf olması enfeksiyonu kolaylaştırır. - Toplu yaşam alanları ve barınaklar risklidir. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Mantar sporları cilde tutunur ve keratinize dokuda çoğalır. - Enfeksiyon halka şeklinde inflamasyon oluşturur. - Bağışıklık yanıtı lezyonların şekillenmesini etkiler. - Tedavi edilmezse yayılım devam eder. |
Klinik Belirtiler | - Deride halka biçimli, pullu, kırmızı ve kaşıntılı lezyonlar. - Tüy dökülmesi ve kırılmalar. - Bazen tırnaklarda deformasyon. - Bazı kediler asemptomatik taşıyıcı olabilir. |
Teşhis | - Mikroskopik inceleme için tüy ve deri örnekleri alınır. - Kültür testi ile kesin tanı konur. - Wood lambası muayenesi ile bazı mantarlar floresan verir. - Ayırıcı tanıda alerjik dermatit ve diğer enfeksiyonlar düşünülür. |
Tedavi | - Topikal antifungal kremler ve losyonlar. - Sistemik antifungal ilaçlar (ör. griseofulvin, itraconazole). - Enfekte alanların temizliği ve dezenfeksiyonu. - Tedavi süresi genellikle 6-8 haftadır. |
3.3.2 Kedilerde Malassezia Dermatit | Malassezia Dermatitis
Tanım | - Malassezia mayalarının aşırı çoğalmasına bağlı olarak gelişen fungal deri enfeksiyonu. - Kedilerin normal deri mikrobiyotasında bulunan mayaların patojen hale gelmesiyle oluşur. - Genellikle kaşıntı, kızarıklık ve deri irritasyonuyla kendini gösterir. - Altta yatan deri veya sistemik hastalıklarla ilişkilidir. |
Nedenler | - Bağışıklık sisteminin zayıflaması veya baskılanması. - Atopik dermatit, alerjik reaksiyonlar ve diğer kronik deri hastalıkları. - Uzun süreli antibiyotik veya kortikosteroid kullanımı. - Deri bariyerinin mekanik veya kimyasal hasarı. - Hormonal bozukluklar (örneğin diyabet). - Stres ve kötü çevresel koşullar. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Malassezia mayalarının cilt yüzeyinde kontrolsüz çoğalması. - Enfekte bölgede lokal inflamasyon ve immün yanıtın tetiklenmesi. - Kaşıma ve tahriş sonucu deri bariyerinin daha da zedelenmesi. - İkincil bakteri enfeksiyonlarının gelişmesi riski. - Hastalığın kronikleşmesiyle kalıcı cilt hasarları oluşabilir. |
Klinik Belirtiler | - Şiddetli kaşıntı (pruritus) ve huzursuzluk. - Deride kızarıklık, iltihaplanma ve yağlı görünüm. - Tüylerde dökülme, matlaşma ve pul pul dökülmeler. - Deri yüzeyinde kötü koku ve yapışkanlık. - En sık kulak kanalı, boyun, kasık ve karın bölgelerinde görülür. - Nadiren kulak içi kanal enfeksiyonu eşlik eder. |
Teşhis | - Klinik bulguların değerlendirilmesi. - Deri sürüntüsü alınarak mikroskobik inceleme ve mayaların gözlenmesi. - Gerekirse kültür yöntemiyle mantar türünün tayini. - Altta yatan hastalıkların tespiti için kapsamlı klinik ve laboratuvar tetkikleri. - Ayırıcı tanıda diğer dermatit türleri ve bakteriyel enfeksiyonlar göz önünde bulundurulur. |
Tedavi | - Topikal antifungal şampuanlar ve solüsyonların düzenli kullanımı. - Şiddetli vakalarda sistemik antifungal ilaçların (örneğin, ketokonazol, itrakonazol) uygulanması. - Altta yatan nedenlerin saptanıp tedavi edilmesi. - Kaşıntıyı hafifletmek için destekleyici anti-inflamatuar tedaviler. - Çevresel hijyenin sağlanması ve stres faktörlerinin azaltılması. |
3.3.3 Kutanöz Kandidozis | Cutaneous Candidiasis
Hastalık Adı | Kutanöz Kandidozi Cutaneous Candidiasis |
Tanım | - Candida cinsi maya mantarlarının neden olduğu yüzeysel bir deri enfeksiyonudur. - Normal mikrobiyotada bulunan mantarların oportunistik olarak çoğalmasıyla gelişir. - Enfeksiyon, genellikle nemli, kıvrımlı ve sıcak bölgelerde ortaya çıkar. |
Nedenler | - Uzun süreli antibiyotik veya kortikosteroid kullanımı. - Bağışıklık sisteminin zayıflaması (ör. viral enfeksiyonlar, kronik hastalıklar). - Deri bariyerinde hasar veya sürekli nemli kalma. - Hormonal bozukluklar (ör. diyabet). - Hijyen koşullarının yetersizliği. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Candida mantarları, fırsatçı olarak keratinize olmayan yüzey dokularda çoğalır. - Cilt bariyerinin zayıflaması ile lokal kolonizasyon başlar. - Enfeksiyon ilerledikçe inflamasyon, kaşıntı ve sekonder bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir. - Lezyonlar genellikle sınırlı ve lokalize alanlardadır. |
Klinik Belirtiler | - Kızarıklık (eritem), ödem, nemli ve tahriş olmuş cilt yapısı. - Şiddetli kaşıntı ve huzursuzluk. - Deri yüzeyinde beyazımsı plaklar, kötü koku. - Lezyonlar genellikle kasık, koltuk altı, kuyruk altı gibi bölgelerde sınırlıdır. - Tüy dökülmesi hafif düzeydedir. |
Teşhis | - Klinik muayene ve lezyon dağılımının değerlendirilmesi. - Sitolojik inceleme: Deri kazıntısı veya sürüntüsünde maya hücrelerinin mikroskobik gözlemi. - Kültür testi ile tür tayini yapılabilir. - Gerekirse altta yatan sistemik hastalıklar için kan testleri yapılmalıdır. |
Tedavi | - Hafif vakalarda: Topikal antifungal kremler (ör. klotrimazol, mikonazol). - Yaygın vakalarda: Sistemik antifungal ilaçlar (ör. itrakonazol, flukonazol). - Altta yatan nedenin tedavisi (ör. diyabet, bağışıklık baskılanması). - Enfekte bölgelerin kuru tutulması ve hijyen. |
3.3.4 Kedilerde Sporotrikoz | Sporotrichosis
Tanım | - Sporothrix schenckii adlı dimorfik mantarın neden olduğu, çoğunlukla subkutanöz (deri altı) ilerleyen bir mantar enfeksiyonudur. - Zoonotik bir hastalıktır; insana bulaşabilir. - Deride nodüller, ülserler ve fistüllerle karakterizedir. |
Nedenler | - Enfekte bitki materyalleri, toprak ve çürük organik maddelerle temas. - Diğer enfekte hayvanlarla özellikle kavga sonucu oluşan pençe veya ısırık yaraları. - Sporothrix sporlarının deriden içeri girmesiyle enfeksiyon başlar. - Dış ortamda yaşayan, bağışıklığı baskılanmış kediler. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Mantar sporları, deri yoluyla vücuda girerek subkutan dokuya yerleşir. - Burada granülomatöz inflamasyon başlatır. - Nodüller gelişir, ardından ülseratif lezyonlara dönüşebilir. - Enfeksiyon lenfatik sistem boyunca zincir şeklinde yayılabilir. |
Klinik Belirtiler | - Deride tek veya çoklu nodüller, zamanla ülserleşen yaralar. - Sızıntılı veya irinli lezyonlar. - Lezyonlar en sık yüz, kulak, bacaklar ve kuyrukta görülür. - İlerlemiş vakalarda ateş, kilo kaybı ve lenfadenopati. - İkincil bakteriyel enfeksiyonlar yaygındır. |
Teşhis | - Deri biyopsisi ve sitolojik incelemede “puro şekilli” maya hücreleri. - Kültür testi ile Sporothrix schenckii izolasyonu. - PCR ve histopatolojik analiz tanıyı destekler. - Zoonotik olduğu için hızlı ve kesin teşhis önemlidir. |
Tedavi | - Uzun süreli sistemik antifungal tedavi: Genellikle itrakonazol (4–6 hafta veya daha fazla). - Şiddetli vakalarda amfoterisin B düşünülebilir (veteriner kontrolü şarttır). - İkincil enfeksiyonlar için antibiyotik desteği. - İzolasyon ve temas önlemleri alınmalıdır. |
3.3.5 Histoplazmoz (deri formu) | Cutaneous Histoplasmosis
Tanım | - Histoplasma capsulatum adlı dimorfik mantarın neden olduğu sistemik bir mantar enfeksiyonudur. - Deri formu, genellikle sistemik hastalığın bir parçası olarak ortaya çıkar. - Deride nodüller, ülserler ve kabuklu lezyonlar gözlenebilir. |
Nedenler | - Kuş ve yarasa dışkısıyla kontamine olmuş toprakların solunması veya teması. - Mantar sporlarının vücuda girmesiyle başlayan enfeksiyon. - Bağışıklık sistemi baskılanmış kedilerde daha sık görülür. - Tropikal ve subtropikal bölgelerde görülme sıklığı daha yüksektir. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Sporlar solunum yoluyla alınır ve akciğerlerde enfeksiyon başlatır. - Histoplasma hücre içinde çoğalır ve mononükleer fagositik sistem yoluyla yayılır. - Sistemik yayılım sonucu cilde ulaşır ve granülomatöz inflamasyona neden olur. - Deride ülseratif nodüller oluşur. |
Klinik Belirtiler | - Deride nodüler, ülseratif veya kabuklu lezyonlar. - En sık baş, boyun, kulak çevresi ve ekstremitelerde gözlenir. - Eşlik eden sistemik belirtiler: kilo kaybı, iştahsızlık, halsizlik, öksürük. - Bazı vakalarda göz lezyonları ve lenfadenopati görülebilir. |
Teşhis | - Deri lezyonlarından alınan örneklerin sitolojik ve histopatolojik incelemesi. - Biyopsi örneklerinde küçük maya hücreleri fagositlerin içinde saptanabilir. - Kültür testi ile etkenin izolasyonu. - Ayırıcı tanıda tüberküloz, kriptokokkoz ve lenfoma ile karışabilir. |
Tedavi | - Uzun süreli sistemik antifungal tedavi (itrakonazol, gerektiğinde amfoterisin B). - Tedavi süresi haftalar hatta aylar sürebilir. - Destekleyici tedavi: bağışıklık güçlendirici ve semptomatik yaklaşım. - Erken teşhis, tedavi başarısını artırır. |
3.3.6 Fungal Granülomlar (Mikotik Granülomlar) | Fungal Granulomas (Mycotic Granulomas)
Tanım | - Mantar enfeksiyonuna karşı vücudun kronik inflamatuar yanıtı sonucu oluşan lokalize granülomatöz lezyonlardır. - Sert, ağrılı nodüller halinde görülür; deri altında ya da iç organlarda gelişebilir. - Nadirdir ama ilerleyici olabilir. |
Nedenler | - Blastomyces dermatitidis, Cryptococcus neoformans, Aspergillus spp., Histoplasma capsulatum, Fusarium spp., Scedosporium spp. gibi mantarlar. - Bağışıklık sisteminin baskılanması enfeksiyona yatkınlığı artırır. - Toprak, çürümüş organik madde, sporlu havayla temas. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Mantar sporları vücuda girdikten sonra lokal dokularda çoğalır. - Bağışıklık sistemi bu bölgeyi saran granülomatöz bir yapı oluşturur. - Granülom içerisinde mantar hayatta kalabilir ve zamanla nekroz, doku hasarı ve fistülleşme gelişebilir. |
Klinik Belirtiler | - Deri altında sert, sınırları belirgin nodüller. - Zamanla ülserleşen ve irin akan açık yaralar. - Lezyonun bulunduğu bölgeye göre hareket kısıtlılığı, ağrı, kızarıklık. - Kronik seyirli, tedaviye dirençli yapılar. - Sistemik formda ateş, iştahsızlık, kilo kaybı. |
Teşhis | - Deri biyopsisi ile granülom yapısının histopatolojik incelenmesi. - Lezyon içeriğinden alınan örneklerde mantarların mikroskobik gösterimi. - Kültür ve PCR ile etkenin tanımlanması. - Sistemik yayılım şüphesi varsa radyografi, ultrasonografi. |
Tedavi | - Sistemik antifungal ilaçlar: itrakonazol, amfoterisin B gibi. - Gerekirse cerrahi olarak granülomun çıkarılması. - Tedavi süresi oldukça uzundur (haftalar–aylar). - Lezyonun türüne ve sistemik tutulum olup olmamasına göre protokol değişir. |
3.4 Kedilerde Bakteriyel Cilt Enfeksiyonları (Bacterial Skin Infections)
Kedilerde bakteriyel deri enfeksiyonları, ciltte bulunan doğal bakteri florasının dengesinin bozulması veya bağışıklık sisteminin zayıflaması sonucu gelişen yaygın sağlık sorunlarıdır. Bu enfeksiyonlar, genellikle cilt bariyerinin hasar görmesi, altta yatan deri hastalıkları veya dış parazitlerin varlığı ile tetiklenir. En sık izole edilen bakteriler arasında Staphylococcus pseudintermedius, Staphylococcus aureus ve Pseudomonas aeruginosa yer almaktadır.
Bakteriyel enfeksiyonlar, klinik olarak yüzeysel pyoderma (deri yüzeyinde sınırlı enfeksiyon) veya derin pyoderma (deri altı dokulara yayılmış enfeksiyon) şeklinde kendini gösterir. Belirtiler arasında kızarıklık, kaşıntı, kabarcıklar, kabuklanma ve irinli akıntılar yer alır. Tedavi, enfeksiyonun tipine, yaygınlığına ve etken bakterinin antibiyotik duyarlılığına göre planlanır. Ayrıca, enfeksiyona zemin hazırlayan altta yatan hastalıkların da tedavi edilmesi başarı için kritik öneme sahiptir.
3.4.1 Kedilerde Yüzeysel Pyoderma | Superficial Pyoderma
Tanım | - Derinin epidermis tabakasını ve tüy foliküllerinin üst kısımlarını etkileyen, sınırlı yüzeysel bakteriyel enfeksiyon. - Kedilerde en sık Staphylococcus pseudintermedius kaynaklıdır. - Genellikle altta yatan bir sorun (alerji, parazit, travma) sonucu ortaya çıkar. - Klinik tablo lokalize veya yaygın olabilir. - Tedavi edilmezse derin katmanlara ilerleyebilir. |
Nedenler | - Cilt bariyerinin çeşitli nedenlerle zedelenmesi (travma, kaşıma, alerjik reaksiyonlar, parazitler). - Bağışıklık sisteminin baskılanması veya dengesizliği. - Bakterilerin cilt yüzeyinde fırsatçı olarak çoğalması. - Yoğun tüy dökülmesi veya nemli deri ortamı enfeksiyon gelişimini kolaylaştırır. - Stres, kötü beslenme ve eşlik eden hastalıklar enfeksiyon riskini artırır. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Ciltteki bariyer bozukluğu bakterilerin kolonizasyonunu kolaylaştırır. - Staphylococcus türleri tüy foliküllerine yerleşerek lokal inflamasyon başlatır. - Mast hücreleri, nötrofiller ve diğer inflamatuar hücrelerin uyarılmasıyla kaşıntı ve kızarıklık gelişir. - Kaşınma ve tırmalama sonucu ciltte ek travmalar ve lezyonlar oluşur. - Bu süreç enfeksiyonun yayılmasına ve kronikleşmesine neden olabilir. |
Klinik Belirtiler | - Etkilenen bölgede kızarıklık, şişlik ve sıcaklık artışı. - İnce, sarı-beyaz kabuklanma ve pul pul dökülmeler. - Küçük irinli kabarcıklar (püstüller) ve üzerlerinde krutlar. - Yoğun kaşıntı nedeniyle tüy dökülmesi ve cilt yaralanmaları. - Lezyonlar genellikle boyun, gövde ve bacaklarda yoğunlaşır. - İleri vakalarda yaygın enfeksiyon ve derin pyoderma gelişebilir. |
Teşhis | - Klinik değerlendirme ve anamnez. - Deri kazıntısı ve mikroskobik inceleme ile bakteriyel varlığın teyidi. - Bakteri kültürü ve antibiyogram ile etkili antibiyotik seçimi. - Altta yatan nedenlerin saptanması için alerji testleri, parazit taraması. - Gerekirse deri biyopsisi ve histopatolojik inceleme. - Diğer deri hastalıkları ve mantar enfeksiyonlarından ayırıcı tanı. |
Tedavi | - Topikal antiseptik ve antibakteriyel şampuan, losyon kullanımı. - Sistemik antibiyotik tedavisi (genellikle 3-6 hafta), doz ve süre veteriner tarafından belirlenmeli. - Kaşıntıyı azaltmak için antihistaminikler veya kısa süreli kortikosteroidler. - Altta yatan hastalığın (alerji, parazit, hormonal bozukluk) uygun şekilde tedavi edilmesi. - Cilt bariyerini destekleyen nemlendiriciler ve koruyucu ürünler. |
3.4.2 Derin Pyoderma | Deep Pyoderma
Tanım | - Derinin derin tabakalarında bakteriyel enfeksiyon. - Dermis ve subkutan dokuları tutar. - Folikülit, furunkül, apse ve ülserler şeklinde görülür. - Ağır klinik seyir gösterebilir. |
Nedenler | - Stafilokoklar (özellikle Staphylococcus pseudintermedius). - Bağışıklık sistemi baskılanması. - Önceden var olan cilt hastalıkları veya travmalar. - Yoğun kaşıma ve tırmalama. - Nadiren derin yara enfeksiyonları. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Bakterilerin derin dokulara invazyonu. - Yoğun inflamasyon ve dokuda nekroz. - Folikül hasarı ve çevresinde apse oluşumu. - Kronikleşmede fibrozis ve skarlaşma görülebilir. - Sistemik tutulum ve sepsis riski olabilir. |
Klinik Belirtiler | - Ağır, sulu ve kötü kokulu yara ve ülserler. - Deride kalınlaşma ve nodüller. - Şiddetli kaşıntı ve ağrı. - Bölgesel lenfadenopati. - Bazı vakalarda ateş ve halsizlik. - Kronik vakalarda tüy dökülmesi ve skar oluşumu. |
Teşhis | - Klinik bulgular ve anamnez. - Deri kazıntısı ve biyopsi ile bakteriyolojik inceleme. - Mikrobiyolojik kültür ve antibiyogram. - Kan tahlilleri enfeksiyon ve sistemik etkiler için. - Ayırıcı tanıda diğer deri enfeksiyonları ve neoplaziler düşünülür. |
Tedavi | - Sistemik antibiyotikler (kültür sonuçlarına göre). - Lokal bakım ve antiseptik uygulamalar. - İltihap giderici ve ağrı kesiciler. - Altta yatan nedenlerin tedavisi. - Şiddetli vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir. - Tedavi süresi genellikle uzundur (4-8 hafta). |
3.4.3 Folikülit ve Furunküloz | Folliculitis and Furunculosis
Hastalık Adı | Folikülit ve Furunküloz Folliculitis and Furunculosis |
Nedenler | - Staphylococcus pseudintermedius başlıca etken. - Bağışıklık sistemi zayıflığı. - Deri travmaları ve yabancı cisimler. - Altta yatan dermatit veya diğer cilt hastalıkları. - Yoğun kaşıma ve tırmalama. - Bazı ilaçların yan etkisi veya hormonal dengesizlikler. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Bakterilerin tüy foliküllerine invazyonu. - Lokal inflamasyon ve folikül tıkanması. - İrin birikimi ile apsenin oluşması. - Çevre dokularda nekroz ve skar gelişimi. - Kronikleşme durumunda deri kalınlaşması ve kalıcı lezyonlar oluşabilir. |
Klinik Belirtiler | Kızarıklık, şişlik ve ağrılı nodüller. - Tüy dökülmesi ve kırılmalar. - Kaşıntı ve rahatsızlık hissi. - Püstüller (irin dolu kabarcıklar). - Bazı durumlarda lenfadenopati. - İleri vakalarda cilt ülserleri ve skarlaşma. |
Teşhis | - Klinik bulgular ve deri muayenesi. - Bakteriyolojik kültür ve antibiyogram. - Deri kazıntısı ve biyopsi. - Kan testleri ile sistemik etkilerin değerlendirilmesi. - Ayırıcı tanıda mantar enfeksiyonları ve diğer dermatitler göz önünde bulundurulur. |
Tedavi | - Sistemik antibiyotik tedavisi (kültür ve duyarlılığa göre). - Lokal antiseptik ve bakım. - Altta yatan hastalıkların tedavisi. - Antiinflamatuar ve ağrı kesici ilaçlar. - Kronik veya şiddetli vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir. - Tedavi süresi 4-6 hafta veya daha uzun olabilir. |
3.4.4 Abscess ve Diğer Sekonder Bakteriyel Enfeksiyonlar | Abscess and Other Secondary Bacterial Infections
Tanım | - Deri altında irin birikimi ile karakterize lokalize enfeksiyon. - Genellikle kedi ısırığı veya yara sonucu oluşur. - Sekonder bakteriyel enfeksiyonlar, altta yatan cilt hastalığı veya yara sonucu gelişebilir. - Ağrılı, şiş, kızarık ve sıcak nodüller şeklinde görülür. |
Nedenler | - Pasteurella multocida, Staphylococcus ve Streptococcus türleri en sık etkenler. - Kedi ısırıkları ve tırmalamaları. - Deri travmaları, kesikler, yaralar. - Bağışıklık sistemi zayıflığı. - Altta yatan dermatit, uyuz veya diğer cilt hastalıkları. - Hijyenin yetersiz olduğu ortamlar. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Bakterilerin derinin alt tabakalarına giriş yapması. - Lokal inflamasyon ve pus (irin) oluşumu. - Doku yıkımı ve nekroz. - Enfeksiyonun yayılması durumunda sistemik belirtiler gelişebilir. - Tedavi edilmediğinde kronikleşme ve yaygın doku hasarı riski. |
Klinik Belirtiler | - Ağrılı, şiş, kızarık, sıcak nodüller veya kitleler. - Bazen apse patlaması sonucu akıntı. - Kedide rahatsızlık, iştahsızlık ve ateş. - Lenfadenopati (lenf bezlerinde şişlik). - İleri vakalarda septisemi riski. - Enfeksiyon bölgesinde tüy dökülmesi ve yara oluşumu. |
Teşhis | - Klinik muayene ve anamnez (ısırık, yara hikayesi). - Enfekte bölgeden kültür ve antibiyogram testi. - Kan testleri ile sistemik tutulumun değerlendirilmesi. - Ultrasonografi ile apse derinliğinin belirlenmesi. - Ayırıcı tanıda tümör ve diğer cilt kitleleri düşünülür. |
Tedavi | - Enfeksiyon bölgesinin cerrahi drenajı ve debridmanı. - Sistemik antibiyotik kullanımı (kültür sonuçlarına göre). - Ağrı kesici ve antiinflamatuar ilaçlar. - Destekleyici bakım (sıvı tedavisi, beslenme). - Altta yatan hastalıkların tedavisi. - Tedavi süresi genellikle 4-6 hafta, ilerleyen vakalarda daha uzun olabilir. |
3.5 Kedilerde Otoimmün ve İmmün-Aracılı Cilt Hastalıkları
Kedilerde otoimmün ve immün-aracılı cilt hastalıkları, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücudun kendi sağlıklı deri hücrelerine saldırmasıyla ortaya çıkar. Bu hastalıklar nadir görülmekle birlikte, tanı ve tedavisi oldukça karmaşık olabilir. Genellikle genetik yatkınlık, bazı ilaçlar, enfeksiyonlar ya da çevresel stres faktörleri hastalıkları tetikleyebilir. Lezyonlar genellikle simetrik, kabuklu, ülserli ya da kabarcıklı olur. Tedavi çoğu zaman uzun süreli ve bağışıklık baskılayıcı ilaçları içerir. Erken teşhis ve düzenli veteriner takibi hayati önem taşır.
3.5.1 Pemfigus Foliaceus (PF) | Pemphigus Foliaceus
Tanım | • Otoimmün kökenli, yüzeyel epidermal hücreler arası bağlantıların bozulmasıyla karakterize cilt hastalığıdır. • Kedilerde en sık görülen pemfigus türüdür. • Deride vezikül, kabuklanma ve ülserlerle seyreder. |
Nedenler | • Bağışıklık sisteminin epidermal hücrelerin (özellikle desmoglein-1) yüzey proteinlerine saldırması • Genetik yatkınlık • Bazı ilaçlara bağlı tetikleme (ör. sulfonamidler, cephalosporinler) • Çevresel stres faktörleri |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | • Epidermal hücreler arası bağlantıları sağlayan proteinlere (desmoglein) karşı otoantikor oluşur • Hücreler arası bağlar yıkılır (akantoliz) • Deride kabarcıklar, erozyonlar ve ülserler gelişir • Sekonder enfeksiyonlar oluşabilir |
Klinik Belirtiler | • Burun, kulak, ayak yastıkları, tırnak çevresi ve yüz bölgesinde kabuklu lezyonlar • Kabuklanma, pullanma, erozyon, ülserasyon • Lezyonlar genellikle simetriktir • Hafif ateş, iştahsızlık, halsizlik eşlik edebilir • Kaşıntı çoğunlukla yoktur |
Teşhis | • Klinik muayene ve lezyon örneklerinin sitolojisi • Cilt biyopsisi: akantolizis saptanması • Otoimmün belirteçlerin (ANA testi) pozitifliği • Sekonder enfeksiyonların ayırıcı tanısı |
Tedavi | • Uzun süreli immünsüpresif tedavi: prednizolon, siklosporin, klorambusil • Gerekirse antibiyotiklerle sekonder enfeksiyon tedavisi • Yan etkileri izlemek için düzenli kan ve organ fonksiyon testleri • Tedavi süresi aylar sürebilir |
3.5.2 Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) | Systemic Lupus Erythematosus
Tanım | • Çoklu organ sistemlerini etkileyebilen, bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına saldırmasıyla gelişen kronik, sistemik bir otoimmün hastalıktır. • Deri lezyonları, kas-iskelet sistemi sorunları, hematolojik bozukluklar ve organ tutulumları ile karakterizedir. |
Nedenler | • Bağışıklık sisteminin normal dokuları yabancı olarak algılaması sonucu otoantikor üretimi • Genetik yatkınlık • Güneş ışığına aşırı maruziyet (UV tetikleyici olabilir) • Viral enfeksiyonlar ve bazı ilaçlar • Hormonal etkiler (özellikle dişilerde daha yaygın olabilir) |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | • Hücre çekirdeği bileşenlerine karşı otoantikor (ANA) üretimi • Antijen-antikor kompleksleri dolaşıma girerek deri, böbrek, eklem ve diğer organlarda inflamasyon oluşturur • Enflamatuvar süreç doku yıkımına ve fonksiyon kaybına yol açar |
Klinik Belirtiler | • Burun derisinde simetrik ülseratif lezyonlar • Ateş, kilo kaybı, iştahsızlık • Poliartrit (birden fazla eklemde iltihap) • Halsizlik ve hareket kısıtlılığı • Anemi ve diğer hematolojik bozukluklar • Cilt lezyonları genellikle burun üstü, kulak kenarları ve yüzde görülür |
Teşhis | • Klinik belirtiler ve yaygın sistemik tutulumun gözlemlenmesi • ANA (antinükleer antikor) testi pozitifliği • Deri biyopsisi ile vaskülit ve bağ dokuda inflamasyon saptanması • Kan testlerinde anemi, lökopeni, trombositopeni gibi bulgular • Diğer otoimmün hastalıklarla ayırıcı tanı gerekir |
Tedavi | • Sistemik immünsüpresif tedavi: kortikosteroidler (örn. prednizolon), klorambusil veya azathioprine • Sekonder enfeksiyonlara karşı antibiyotik desteği • Güneş ışığından korunma önlemleri • Tedaviye düzenli veteriner gözetiminde devam edilmesi • Uzun süreli ve titiz takip gereklidir |
3.5.3 Diskoid Lupus Eritematozus (DLE) | Discoid Lupus Erythematosus
Tanım | • Deriyle sınırlı, kronik, otoimmün bir hastalıktır. • Sistemik tutulum olmadan sadece yüzeyel deri lezyonlarıyla seyreder. • Özellikle burun üstü, burun dudak bileşimi ve kulak kenarlarında belirgin lezyonlara neden olur. |
Nedenler | • Genetik yatkınlık • Güneş ışığına (UV) maruz kalma, tetikleyici rol oynayabilir • Bağışıklık sisteminin deri hücrelerini hedef alması • Oksidatif stres ve çevresel faktörler |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | • Derideki hücrelere karşı bağışıklık sistemi otoantikorlar üretir • Bu reaksiyonlar lokal inflamasyona, doku hasarına ve pigment kaybına neden olur • Epidermiste erozyon, ülserasyon ve kabuklanma gelişebilir |
Klinik Belirtiler | • Burun derisinde pigment kaybı (depigmentasyon), kabuklanma, erozyon • Burun ve dudak bileşiminde ülseratif lezyonlar • Lezyonlar simetrik ve sınırları belirgin olabilir • Kaşıntı genellikle yoktur ama bölgeye travma sık görülür |
Teşhis | • Klinik muayene ve tipik lokalizasyon • Deri biyopsisi ile histopatolojik inceleme (bazal membran hasarı, lenfositik infiltrasyon) • ANA testi genellikle negatiftir • Sistemik Lupus (SLE) ile ayırıcı tanı önemlidir |
Tedavi | • Topikal kortikosteroid veya takrolimus (bağışıklık baskılayıcı krem) uygulamaları • Güneş ışığından kaçınma ve koruyucu kremler kullanımı • Şiddetli vakalarda sistemik kortikosteroid tedavisi düşünülebilir • Bakteriyel sekonder enfeksiyonlar varsa uygun antibiyotikler |
3.5.4 Pemfigus Foliaceus (PF) | Pemphigus Foliaceus
Tanım | • En sık görülen otoimmün deri hastalıklarından biridir. • Derinin üst tabakasındaki hücrelerin birbirinden ayrılmasıyla (akantoliz) karakterizedir. • Yüz, kulaklar, burun çevresi ve ayak yastıkları sıklıkla etkilenir. |
Nedenler | • Otoimmün bir süreç sonucu, vücudun kendi hücrelerine karşı antikor üretmesi • Bazı ilaçlar (örneğin, sulfonamidler) PF’yi tetikleyebilir • Güneş ışığı ve stresin etkili olabileceği düşünülmektedir • Genetik yatkınlık |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | • Otoantikorlar, keratinositler arasındaki bağları sağlayan desmoglein-1 proteinine saldırır • Hücreler arası bağlantı bozulur, akantoliz gelişir • Epidermis içinde intraepidermal vezikül ve püstüller oluşur • Püstüller hızla patlar ve kabuklara dönüşür |
Klinik Belirtiler | • Yüz bölgesinde kabuklu lezyonlar, özellikle burun ucu ve kulak çevresi • Ayak yastıklarında kalınlaşma, çatlaklar, kabuklanmalar • Lezyonlar simetrik olabilir • İştahsızlık ve halsizlik bazı vakalarda eşlik edebilir • Kaşıntı genellikle yoktur |
Teşhis | • Klinik muayene ve deri lezyonlarının görünümü • Sitoloji ile akantolitik hücrelerin gösterilmesi • Deri biyopsisi: intraepidermal vezikül ve akantolitik hücreler • Direkt immünofloresan ile antikorların gösterilmesi |
Tedavi | • Yüksek doz sistemik kortikosteroidler (prednizolon) • İmmünsüpresif ilaçlar (ör. azathioprine, cyclosporine) ile kombine tedavi • Sekonder enfeksiyonlar varsa antibiyotik uygulaması • Uzun süreli tedavi gerekebilir; relaps yaygındır |
3.5.5 Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) | Systemic Lupus Erythematosus
Tanım | • Çoklu organ sistemlerini etkileyen kronik otoimmün bir hastalıktır. • Kedilerde nadir görülür ancak ciddi sağlık problemleri yaratabilir. • Deri, eklemler, böbrekler ve kan sistemi en sık etkilenen yapılar arasındadır. |
Nedenler | • Otoimmün mekanizmalarla ilişkili: vücut, kendi hücre ve dokularına karşı antikor üretir. • Genetik yatkınlık • Güneş ışığı, enfeksiyonlar ve bazı ilaçlar tetikleyici olabilir • Kronik stres ve bağışıklık sistemi zayıflığı |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | • Otoantikorlar, hücre içi antijenlerle reaksiyona girerek bağ dokularında inflamasyon oluşturur • Kompleman sisteminin aktivasyonu ile doku hasarı oluşur • Deride, böbreklerde, eklemlerde ve kan hücrelerinde etkiler görülebilir |
Klinik Belirtiler | • Burun sırtında kelebek şeklinde kızarıklık ve kabuklanma (malar döküntü) • Ateş, halsizlik, kilo kaybı • Eklem şişlikleri ve topallama • Ağız içinde yaralar, proteinüri (idrarda protein), anemi • Güneş ışığına duyarlılık artışı |
Teşhis | • Klinik belirtiler ve sistemik tutulum bulguları • ANA (antinükleer antikor) testi • Deri biyopsisi • Hematolojik ve biyokimyasal testler • Ayırıcı tanı: pemfigus, enfeksiyöz hastalıklar, böbrek yetmezliği |
Tedavi | • Sistemik kortikosteroidler (örn. prednizolon) • İmmünsüpresif ilaçlar (örn. azathioprine, chlorambucil) • Gerekirse antibiyotik ve destekleyici tedaviler • Güneşten korunma kritik öneme sahiptir • Remisyon ve nüks dönemleri izlenmelidir |
3.5.6 Diskoid Lupus Eritematozus (DLE) | Discoid Lupus Erythematosus
Tanım | • Sınırlı ve kronik otoimmün deri hastalığıdır. • Genellikle sadece deri yüzeyini etkiler, sistemik tutulum nadirdir. • Burun, ağız çevresi ve yüz bölgesinde yerleşen lezyonlar görülür. |
Nedenler | • Otoimmün mekanizmalar sonucu cilt hücrelerine karşı antikor oluşumu. • Güneş ışığı tetikleyici faktördür. • Genetik yatkınlık olasıdır. • Bağışıklık sistemi düzensizlikleri. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | • Antikorlar epidermal hücrelere bağlanarak inflamasyon oluşturur. • Ciltte atrofi, hiperpigmentasyon ve skar oluşumu gelişir. • Güneş ışığı hasarıyla birlikte lezyonlar ilerler. |
Klinik Belirtiler | • Burun ve yüz çevresinde kırmızı, kabuklu ve pul pul döküntüler. • Ciltte incelme ve renk değişiklikleri. • Kaşıntı genellikle hafiftir veya yoktur. • Lezyonlar ilerledikçe skar ve doku kaybı oluşabilir. |
Teşhis | • Klinik görünüm ve lezyonların lokalizasyonu. • Deri biyopsisi ve histopatoloji. • Ayırıcı tanıda diğer otoimmün hastalıklar ve enfeksiyonlar. |
Tedavi | • Topikal kortikosteroidler ve immünomodülatörler. • Sistemik tedavi nadiren gereklidir. • Güneşten korunma önceliklidir. • Takip ve düzenli veteriner kontrolleri. |
3.6 Kedilerde Deri Tümörleri (Neoplaziler)
Kedilerde deri ve cilt tümörleri, iyi huylu ve kötü huylu olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Bu tümörler, kedilerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve erken teşhis ile tedavi başarısı artar. Deride oluşan tümörler farklı hücre tiplerinden kaynaklanabilir ve klinik görünümü büyük çeşitlilik gösterebilir. Erken fark edilmesi, cerrahi müdahale, kemoterapi veya radyoterapi gibi tedavi seçeneklerinin etkinliğini artırır. Bu bölümde, kedilerde en sık rastlanan deri ve cilt tümörleri incelenecek, klinik belirtileri, teşhis yöntemleri ve tedavi yaklaşımları detaylandırılacaktır.
3.6.1 Kedilerde Mast Hücreli Tümör (Mast Cell Tumor - MCT)
Tanım | - Deride ve bazen iç organlarda görülen, mast hücrelerinden kaynaklanan tümör. |
Nedenler | - Kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık ve çevresel faktörler rol oynayabilir. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Mast hücrelerinin kontrolsüz çoğalması. - Tümör hücreleri histamin, heparin ve diğer mediyatörler salgılar. - Bu maddeler lokal inflamasyon ve doku hasarına neden olur. |
Klinik Belirtiler | - Deride tek veya çoklu, genellikle kabarık, kırmızı-kahverengi nodüller. - Kaşıntı veya ağrı olabilir. - Bazı vakalarda ülserasyon görülebilir. |
Teşhis | - Klinik muayene. - İnce iğne aspirasyon biyopsisi. - Histopatolojik inceleme. - Gerekirse tümör yayılımı için görüntüleme (röntgen, ultrason). |
Tedavi | - Cerrahi çıkarma (primer tedavi). - Gerekirse kemoterapi veya radyoterapi. - Antihistaminikler ve steroidler semptomları azaltabilir. |
3.6.2 Skuamöz Hücreli Karsinom (Squamous Cell Carcinoma - SCC)
Tanım | - Kedilerde sık rastlanan, epidermisin keratinositlerinden kaynaklanan malign deri tümörü. |
Nedenler | - Uzun süreli güneş ışığına maruz kalma (özellikle açık renkli kedilerde). - Kronik cilt travmaları ve irritasyon. - Genetik faktörler. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Keratinositlerde DNA hasarı ve mutasyonlar. - Kontrolsüz hücre proliferasyonu. - Yerel doku tahribatı ve metastaz potansiyeli. |
Klinik Belirtiler | - Deride kabarık, ülseratif, bazen kanamalı lezyonlar. - Genellikle baş, kulak uçları, burun bölgesinde görülür. - Ağrı ve rahatsızlık olabilir. |
Teşhis | - Klinik muayene. - Biyopsi ve histopatolojik inceleme. - Gerekirse görüntüleme ile yayılım araştırması. |
Tedavi | - Cerrahi eksizyon. - Radyoterapi. - İleri vakalarda kemoterapi. - Koruyucu olarak güneşten korunma önemlidir. |
3.6.3 Kedilerde Melanom (Melanoma)
Tanım | - Melanositlerden kaynaklanan, genellikle kötü huylu olan deri tümörü. |
Nedenler | - UV ışınlarına maruziyet. - Genetik yatkınlık. - Pigmente deri bölgelerinde daha sık görülür. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Melanositlerde anormal çoğalma. - Tümör hücreleri hızla yayılabilir. - Yüksek metastaz riski taşır. |
Klinik Belirtiler | - Siyah veya koyu renkli nodüller. - Hızlı büyüme ve bazen ülserasyon. - Ağız içi ve deri yüzeylerinde görülebilir. |
Teşhis | - Klinik değerlendirme. - Biyopsi ve histopatoloji. - Metastazın değerlendirilmesi için görüntüleme yöntemleri. |
Tedavi | - Cerrahi çıkarma. - Kemoterapi ve radyoterapi uygulanabilir. - Prognoz genellikle kötüdür. |
3.6.4 Kedilerde Papillom
Tanım | - Deride oluşan benign (iyi huylu) papilliferöz (siğilimsi) tümörlerdir. - Genellikle genç kedilerde ve immün sistemi baskılanmış hayvanlarda görülür. |
Nedenler | - Viral enfeksiyonlar, özellikle Papilloma virüs tipleri. - Bağışıklık sistemi zayıflığı enfeksiyonu kolaylaştırır. - Doğrudan temas veya çevresel bulaşma söz konusu olabilir. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Virüsün deri hücrelerine girişi ile başlar. - Epidermis hücrelerinde çoğalma ve aşırı keratin üretimi sonucu kabarık, siğilimsi lezyonlar oluşur. - Bağışıklık yanıtına bağlı olarak zamanla gerileyebilir. |
Klinik Belirtiler | - Genellikle deride tek veya çoklu siğilimsi, kabarık, sert nodüller. - Bazen lezyonlar yüz, boyun veya ekstremitelerde lokalizedir. - Ağrı ve kaşıntı genellikle olmaz, nadiren irritasyon görülebilir. |
Teşhis | - Klinik muayene. - Biyopsi ve histopatolojik inceleme ile kesin tanı. - PCR testi ile virüs varlığı araştırılabilir. |
Tedavi | - Genellikle tedavi gerektirmez, kendi kendine iyileşebilir. - Büyük ve sorun yaratan lezyonlarda cerrahi çıkarma uygulanabilir. - Bağışıklık sistemi desteklenebilir. |
3.6.5 Sebasöz Adenom (Sebaceous Adenoma)
Tanım | - Sebasöz bezlerin iyi huylu tümörüdür. - Genellikle yaşlı kedilerde görülür ve deri üzerinde nodüler kitleler oluşturur. |
Nedenler | - Yaşlanma ile birlikte bez hücrelerinde kontrolsüz büyüme. - Hormonal değişiklikler ve genetik faktörler rol oynayabilir. |
Patogenez (Oluşum ve Gelişim Süreci) | - Sebasöz bezlerin aşırı proliferasyonu sonucu nodüller meydana gelir. - Tümör genellikle yavaş büyür ve çevre dokulara invazyon yapmaz. |
Klinik Belirtiler | - Deride sert, hareketli, iyi sınırlı nodüller. - Genellikle tekil veya birkaç nodül halinde bulunur. - Üzerinde kabuklanma veya ülserasyon nadiren görülebilir. |
Teşhis | - Klinik muayene ve anamnez. - Kesin tanı için biyopsi ve histopatolojik inceleme gereklidir. |
Tedavi | - Cerrahi eksizyon genellikle yeterlidir. - Nüks nadir görülür. - Malignite dönüşümü çok nadir olsa da izlem önemlidir. |
3.7 Kedilerde Diğer Deri ve Cilt Hastalıkları
3.7.1 Sebore (Seborrhea)
Sebore, kedilerde derinin yağ dengesinin bozulması sonucu ortaya çıkan bir deri hastalığıdır. İki ana tipi vardır: seboreik egzama (yağlı sebore) ve kuru sebore. Yağlı seboreda deri aşırı yağlanırken, kuru seboreda deri kurur ve pullanır. Bu durum genellikle deri yüzeyindeki yağ bezlerinin aşırı ya da yetersiz çalışması ile ilişkilidir ve bazen altta yatan hormonal bozukluklar, beslenme eksiklikleri veya parazit enfestasyonları seboreyi tetikleyebilir.
Seboreli kedilerde deride yoğun kaşıntı, pullanma, kötü koku ve yapışkan, yağlı tabaka görülebilir. Tüyler matlaşır ve dökülebilir. Özellikle kulak çevresi, boyun ve sırt bölgesi etkilenir. Uzun süren vakalarda ikincil bakteriyel veya mantar enfeksiyonları gelişebilir. Bu nedenle ciltte kızarıklık, yara ve kabuklanmalar da gözlemlenebilir.
Tanı, klinik bulgulara ve dermatolojik muayeneye dayanır.
Tedavi altta yatan nedenlere yönelik olmalıdır; özellikle beslenme düzenlenmesi, parazit kontrolü ve uygun cilt bakım ürünlerinin kullanımı önemlidir. Antiseptik ve nemlendirici şampuanlar, topikal tedavilerle desteklenir. Ayrıca, altta yatan hormonal ya da metabolik bozukluklar varsa bunların tedavisi gerekir. Erken müdahale ve düzenli bakım, tedavi başarısını artırır.
3.7.2 Keratinizasyon Bozuklukları
Keratinizasyon bozuklukları, derinin en dış tabakası olan stratum korneumda oluşan anormalliklerdir. Bu tabaka, cildi dış etkenlere karşı koruyan ölü hücrelerden oluşur ve sürekli yenilenir. Keratinizasyonun bozulması, hücrelerin aşırı çoğalması, birikmesi veya yetersiz dökülmesi sonucu pullanma, kalınlaşma ve çatlaklar meydana gelir. Kedilerde bu durum genetik, çevresel faktörler veya bazı deri hastalıklarının sonucu olabilir.
Bu bozukluklar genellikle deride kuruluk, kabuklanma ve kaşıntıya yol açar. Tüylerde matlaşma ve dökülme de eşlik edebilir. Özellikle kronik vakalarda ciltte kalınlaşma ve sertleşmeler görülebilir. Bu durum kedinin rahatını etkileyerek, stres ve davranış değişikliklerine sebep olabilir. Keratinizasyon bozuklukları bazen altta yatan metabolik hastalıkların veya vitamin eksikliklerinin belirtisi olarak da ortaya çıkabilir.
Tedavi, sebebe yönelik yapılmalıdır. Nemlendirici ve yumuşatıcı topikal ürünler kullanılır. Beslenme düzenlemesi ve vitamin takviyeleri önerilir. Ayrıca düzenli veteriner kontrolü ile altta yatan nedenlerin saptanması önemlidir. Doğru ve erken tedavi, deride kalıcı hasarları önleyebilir.
3.7.3 Pigmentasyon Bozuklukları
Pigmentasyon bozuklukları, kedilerde deri renginin normalden farklılaşması ile kendini gösteren bir grup hastalıktır. Hipopigmentasyon (renk açılması) veya hiperpigmentasyon (renk koyulaşması) şeklinde olabilir. Bu durum genetik, enfeksiyon, inflamasyon, hormonal değişiklikler veya çevresel faktörler nedeniyle ortaya çıkabilir. Pigment hücrelerinin (melanositler) işlevindeki bozukluklar ya da kayıplar, cilt renginde değişikliğe neden olur.
Belirtiler genellikle deride renk değişiklikleri olarak kendini gösterir. Bazı kedilerde beyaz veya açık renkli lekeler oluşurken, bazılarında koyu renkli, kahverengi veya siyah lekeler ortaya çıkabilir. Pigmentasyon bozuklukları bazen kaşıntı, kızarıklık veya tüy dökülmesi gibi diğer deri problemleriyle birlikte olabilir. Bu bozukluklar kedinin estetik görünümünü etkileyebilir, ancak genellikle sağlık açısından doğrudan tehlike oluşturmaz.
Tedavi, altta yatan nedene bağlıdır. Enfeksiyon veya inflamasyon varsa tedavi edilir. Bazı vakalarda cilt bakım ürünleri, güneş koruyucular veya vitamin takviyeleri gerekebilir. Pigmentasyon bozuklukları genellikle kronik seyreder, bu nedenle düzenli takip ve bakım önemlidir. Veteriner hekimin önerileri doğrultusunda uzun dönemli planlama yapılmalıdır.
3.7.4 Granülomatöz Hastalıklar
Granülomatöz hastalıklar, deride kronik inflamasyon sonucu oluşan ve granülom adı verilen nodüler yapılarla karakterize bir grup hastalıktır. Granülomlar, bağışıklık sisteminin enfeksiyon, yabancı cisim ya da doku hasarına yanıt olarak oluşturduğu hücresel birikimlerdir. Kedilerde bu durum çeşitli enfeksiyonlar, alerjik reaksiyonlar veya otoimmün hastalıklar sonucu gelişebilir.
Klinik olarak, deride kabarık nodüller, ülserler veya yara benzeri lezyonlar gözlemlenir. Bu nodüller ağrılı olabilir ve bazen irinli akıntı ile seyredebilir. Granülomatöz hastalıklar genellikle kroniktir ve tedavi edilmezse deride yaygın hasar ve doku kaybına yol açabilir. Ayrıca bu hastalıklar kedinin genel sağlık durumunu da olumsuz etkileyebilir.
Tedavide, altta yatan sebebin belirlenmesi esastır. Enfeksiyon varsa uygun antibiyotik veya antifungal ilaçlar kullanılır. Otoimmün ya da alerjik nedenlerde ise bağışıklık sistemini düzenleyici tedaviler gerekebilir. Cerrahi müdahale, nodüllerin çıkarılması için tercih edilebilir. Uzun dönem takip ve düzenli veteriner kontrolü, tedavi başarısını artırır.
4.Kedilerde Deri ve Cilt Hastalıklarında Bakım ve Takibin Önemi
Kedilerde deri ve cilt hastalıkları, erken fark edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Bu nedenle, düzenli bakım ve takip hayati önem taşır. Kedinizin cildini ve tüylerini düzenli kontrol ederek kaşıntı, kızarıklık, tüy dökülmesi gibi belirtileri gözlemleyin. Hijyen, dengeli beslenme ve stres kontrolü, cilt sağlığının korunmasında temel faktörlerdir.
Farklı hastalık gruplarında bakım ve takip gereksinimleri değişiklik gösterir:
Alerjik dermatitlerde alerjenlerden kaçınma ve düzenli veteriner kontrolleri gerekir.
Dış parazit hastalıklarında (pire, uyuz vb.) etkili parazit önleyiciler kullanmak ve ortam temizliği önemlidir.
Mantar enfeksiyonlarında izolasyon ve antifungal tedavi şarttır.
Bakteriyel enfeksiyonlarda altta yatan nedenin tedavisi ile birlikte uygun antibiyotik kullanımı gereklidir.
Otoimmün cilt hastalıklarında yaşam boyu takip ve düzenli kan testleri yapılmalıdır.
Deri tümörlerinde erken tanı ve cerrahi müdavi kritik önemdedir.
Diğer cilt hastalıklarında ise semptomların kontrolü ve düzenli veteriner muayenesi gerekir.
Sonuç olarak, deri ve cilt hastalıklarının önlenmesi, erken teşhis ve etkin tedavi için kedinizin cilt sağlığını yakından takip etmek ve düzenli veteriner kontrollerini aksatmamak gereklidir. Bu yaklaşım, kedinizin konforunu ve sağlığını korur.
Diğer kedi sağlığı konuları:
⚠️ Yasal Uyarı
Bu içerik tamamen bilgilendirme amaçlıdır ve hiçbir koşulda veteriner hekim muayenesi, teşhis veya tedavisinin yerini tutmaz. Kediler.info’da yayınlanan yazılar, tıbbi veya profesyonel tavsiye olarak değerlendirilmemelidir.
Kediler.info, içeriklerdeki bilgi eksiklik veya hatalarından, bu içeriklerin kullanımından veya yanlış anlaşılmasından doğabilecek her türlü sağlık sorunu, maddi kayıp veya zarar için sorumluluk kabul etmez.
Herhangi bir sağlık problemi, aşı/ilaç uygulaması veya korunma yöntemi söz konusuysa, mutlaka yetkili bir veteriner hekime danışılmalıdır. Elde edilen bilgilerin uygulanması tamamen kullanıcı sorumluluğundadır.
Yorumlar